Η κατάθλιψη και οι απόπειρες αυτοκτονίας παρατηρούνται πιο συχνά κατά την εφηβεία. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κατάθλιψη η οποία εμφανίζεται συχνότερα στην εφηβεία και στην πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής. Η κατάθλιψη συσχετίζεται με τις απόπειρες αυτοκτονίας οι οποίες σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό είναι διπλάσιες κατά την εφηβεία. Τα παραπάνω ανέφερε η νοσηλεύτρια στη Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων Παίδων του Ιπποκράτειου νοσοκομείου Θεσσαλονίκης με εξειδίκευση στην παιδιατρική (ψυχική υγεία παιδιού και εφήβου) Εμμανουέλα Αγγελή, σε ανακοίνωσή της με θέμα: «Εφηβική κατάθλιψη - τρόποι αντιμετώπισης» στη διημερίδα, «Παρελθόν και Μέλλον συναντιούνται» την οποία συνδυοργάνωσαν η νοσηλευτική υπηρεσία του νοσοκομείου Παπανικολάου και το 2ο περιφερειακό τμήμα Μακεδονίας - Θράκης της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος.
«Η κατάθλιψη ανήκει στην ομάδα των Διαταραχών της Διάθεσης και αποτελεί την πιο συχνή ψυχική διαταραχή, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι σε παγκόσμιο επίπεδο, νοσούν από αυτήν και παρουσιάζει υψηλό κίνδυνο αυτοκαταστροφής με επιπτώσεις στην οικογένεια, στην εργασία και στον κοινωνικό περίγυρο. Περιλαμβάνει το σύνολο των ψυχολογικών συμπτωμάτων, παθολογικών συμπεριφορών και ελαττωμένης λειτουργικότητας του ατόμου, με αποτέλεσμα την έκπτωση σε κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο» ανέφερε η κ. Αγγελή.
Επιδημιολογία κατάθλιψης στην εφηβεία
Η κατάθλιψη μπορεί να προσβάλει άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων, ωστόσο εμφανίζεται συχνότερα στην εφηβεία και στην πρώιμη ενήλικη ζωή, επισήμανε η κ. Αγγελή και πρόσθεσε ότι:«Συνήθως οι έφηβοι αντιμετωπίζουν δυσκολία να μεταδώσουν τα υποκειμενικά συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης στους ενήλικες και προτιμούν να τα κρατήσουν για τον εαυτό τους ή να ζητήσουν βοήθεια από συνομηλίκους».
Παράλληλα υπογράμμισε, ότι η κατάθλιψη είναι μία διαταραχή στην παθογένεση της οποίας μετέχουν πολλοί παράγοντες και στρεσογόνα γεγονότα ζωής, όπως θάνατος, διαζύγιο, μετανάστευση, επαγγελματικές δυσκολίες κ.α., ενώ τα παιδιά των γονέων με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή έχουν τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης ενός επεισοδίου μείζονος κατάθλιψης στη διάρκεια της ζωής τους.
«Οι πιο σημαντικοί παράγοντες είναι: γενετικοί, νευροχημικοί, νευροενδοκρινικοί, ψυχολογικοί, οικογενειακοί, η προσωπικότητα και ο σωματότυπος, ψυχοπιεστικά γεγονότα, προδιαθεσικές καταστάσεις και διάφορα σωματικά νοσήματα» πρόσθεσε. Αναφερόμενη στις απόπειρες αυτοκτονίας επισήμανε, ότι αυτές διπλασιάζονται στην εφηβεία, ότι οι περισσότερες απόπειρες γίνονται από κορίτσια, ενώ τα αγόρια υπερτερούν σε αυτοκτονίες. «Σε ένα μεγάλο ποσοστό 30% - 50% ακολουθεί επανάληψη της απόπειρας σε διάστημα μικρότερο των 6 μηνών», πρόσθεσε.
Αντιμετώπιση της κατάθλιψης στους εφήβους
«Η διάρκεια του καταθλιπτικού επεισοδίου μπορεί να μειωθεί μέσω της έγκαιρης θεραπευτικής παρέμβασης, φαρμακευτικής και ψυχοθεραπευτικής υποστήριξης, προστατεύοντας παράλληλα από τυχόν υποτροπές. Ο καταθλιπτικός έφηβος φτάνει στο νοσοκομείο εφόσον προηγηθεί «κρίση» και πιθανόν να συνοδεύεται και από απόπειρα αυτοκτονίας. Στη νοσηλευτική αντιμετώπιση εφήβων σε κατάθλιψη πρώτη μέριμνα είναι να εξασφαλιστεί η «ασφάλεια» του εφήβου, δεύτερη είναι η φροντίδα για θεραπεία και τελικά, η κοινωνική επανένταξή τους. Στις μονάδες επείγουσας περίθαλψης, ο νοσηλευτής ονομάζεται «πρόσωπο αναφοράς» και αναλαμβάνει τον έφηβο από την πρώτη στιγμή νοσηλείας του. Ο νοσηλευτής είναι ο άνθρωπος «κλειδί» μεταξύ του εφήβου και της υπόλοιπης παιδοψυχιατρικής ομάδας. Από την αρχή αναπτύσσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί που αναλαμβάνει» σημείωσε η κ. Αγγελή.
Παράλληλα ανάφερε ότι ο νοσηλευτής φροντίζει για τη δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος με τον διαρκή έλεγχο του θαλάμου νοσηλείας και την απομάκρυνση των αντικειμένων που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον ίδιο τον έφηβο και τους γύρω του, προγραμματίζει τις κλινικές εξετάσεις του, παρακολουθεί αν ο έφηβος παίρνει σωστά τα φάρμακά του και ελέγχει τυχόν συγκέντρωση φαρμάκων για μελλοντική απόπειρα αυτοκτονίας.
Πρόσθεσε, ότι η εμπλοκή του νοσηλευτή στην συμβουλευτική των γονέων είναι επιβεβλημένη, για να αποδεχτούν την παρούσα κατάσταση του εφήβου και να οργανώσουν θεραπευτικά προγράμματα. Τέλος, ανέφερε ότι ο νοσηλευτής παρακινεί τον έφηβο για συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες, όπως ομαδικά παιχνίδια, με σκοπό να αυξήσει την αυτοεκτίμησή του, τον ενθαρρύνει στις διαπροσωπικές του σχέσεις και συνεργάζεται με εκπαιδευτικούς για οριοθέτηση στόχων και σταδιακή επανένταξη του εφήβου.
