Οδηγός για τα Μανιτάρια του Δάσους: Βρώσιμα και Δηλητηριώδη!

Πλούσια είναι τα ελληνικά μας δάση από τα πολύμορφα και αξιοπερίεργα μανιτάρια!  

Τα μανιτάρια δεν ανήκουν ούτε στο φυτικό ούτε στο ζωικό βασίλειο, αλλά είναι μύκητες που αποτελούν μια πολυάριθμη ομάδα οργανισμών!

 Μάλιστα, μετά τα έντομα, έρχονται δεύτερα σε σειρά, ως πολυπληθή είδη του πλανήτη μας!

 

Τα μανιτάρια προσφέρουν λίγες θερμίδες, μηδέν λιπαρά και μπόλικο νερό. Είναι πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, κάλιο, φώσφορο, σελήνιο, χαλκό, ψευδάργυρο, φυλλικό οξύ, πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και άλλα. Μάλιστα, πρόσφατες επιστημονικές μελέτες σημειώνουν πως έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες (ειδικότερα για τον καρκίνο του μαστού) και ευνοούν την ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. 

Τα μανιτάρια που σερβίρονται στο τραπέζι μας

Με μια βόλτα στο δάσος, είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε μανιτάρια που ανήκουν στην κατηγορία των βρώσιμων. Σε αυτή την περίπτωση, τα άγρια μανιτάρια θεωρούνται θησαυρός, καθώς πέραν του αρώματος και της γεύσης τους, είναι απαλλαγμένα από ορμόνες και φυτοφάρμακα. Ας δούμε μερικά από αυτά!

1. Κανθαρίσκος ο βρώσιμος
   

Λατινική Ονομασία: Cantharellus cibarius

Καρποφορεί σε δάση γεμάτα οξιές, καστανιές, φλαμουριές και σε κωνοφόρα δάση, πλούσια σε έλατο, ερυθρελάτη και πεύκο. Εμφανίζεται  από τα μέσα Μαΐου στην Ήπειρο και Ιούνιο σε Καστοριά.

Εδωδιμότητα: Νόστιμο μανιτάρι, στη Γαλλία γνωστό με το όνομα  “girole”. Αποξηραίνεται και διατίθεται στην αγορά όλο τον χρόνο.

2. Κρατηρίσκος ο αμαλθοκερατοειδής ή Μαύρη Τρομπέτα
   

Λατινική Ονομασία: Craterellus cornucopioides

Θα το βρείτε και καλοκαίρι και φθινόπωρο, σε πλατύφυλλα και κωνοφόρα δάση και σε αμμώδη εδάφη κοντά σε αγριοτριανταφυλλιές.

Εδωδιμότητα: Έχει το ψευδώνυμο του «κρέατος των φτωχών». Είναι εξαιρετικά αρωματικό σε σούπες. Επίσης συμβάλλει στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.

3. Ψευδούδνο το ζελατινώδες
   

Λατινική Ονομασία: Pseudohydnum gelatinosum

Καρποφορεί πάνω σε σάπιο ξύλο και συνήθως φθινόπωρο, σε μέρες με πολλή υγρασία.

Εδωδιμότητα: Οι Γάλλοι το καταναλώνουν ωμό ως συστατικό σε σαλάτες και σε σούπες.

4.  
   Μορχέλλα ή Μουρτσέκι
   

Λατινική Ονομασία: Morchella

Εμφανίζεται κάτω από καμένο χώμα, σε χερσότοπους και κοντά σε κωνοφόρα δέντρα, συνήθως κατά την Άνοιξη.

Εδωδιμότητα: Αποξηραμένο είναι πεντανόστιμο και θεωρείται πως έχει υψηλή γαστρονομική αξία. Προσοχή, μην το καταναλώσετε ωμό, διότι μπορεί να προκαλέσει τροφική δηλητηρίαση.

5. Πλευρωτός ο οστρεώδης
   

Λατινική Ονομασία: pleurotus ostreatus

Εμφανίζεται σε νεκρό ξύλο πλατύφυλλων δέντρων και ελάτων, τους χειμερινούς μήνες. Έχει πολλές λαϊκές ονομασίες, όπως ελατομανίτης, πίτα, καρβέλι, ελατομαντραούρα, βλάντρες, δρυγιαδολάχανο, χαρουπολάχανοκ.α..

Εδωδιμότητα: Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά είδη βρώσιμων μανιταριών (πλευρώτους). Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και εριταδενίνη.

6. Βωλίτης ο  δικτυωτός
   

Λατινική Ονομασία: Boletusreticulatus

Τα αγαπημένα του δέντρα είναι οξιά, καστανιά, δρυς, σημύδα, φλαμουριά, έλατο, και πεύκο. Εμφανίζεται σε ποσότητες στην Καστοριά και στα Γρεβενά, κυρίως τους βροχερούς μήνες.

Εδωδιμότητα: Είναι το γνωστό στην Ιταλία « Porcini», νόστιμο, σαρκώδες μανιτάρι.

Τα δηλητηριώδη μανιτάρια που προκαλούν μέχρι και θάνατο

Ο λαός λέει «Χόρτα μάζευε όσα βλέπεις, μανιτάρια όσα ξέρεις». Είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσέχουμε ποια είδη μανιταριών πρόκειται να καταναλώσουμε. Δεδομένου ότι στα άγρια μανιτάρια, η διάκριση των βρώσιμων από τα δηλητηριώδη είναι ιδιαίτερα δύσκολη, δεν μπορούν να δοθούν σίγουρες οδηγίες και συμβουλές. Αυτό που μπορεί να σημειωθεί με βεβαιότητα, είναι πως δεν καταναλώνουμε κάποιο μανιτάρι εάν δεν είμαστε σίγουροι για τις ιδιότητές του.Προσοχή, ακόμα και ένα δηλητηριώδες μανιτάρι στο ίδιο καλάθι με τα βρώσιμα, μπορεί να δηλητηριάσει και τα υπόλοιπα.

Δεκάδες είδη μανιταριών είναι τοξικά, ενώ κάποια προκαλούν μέχρι και θάνατο. Η πιο επικίνδυνη δηλητηρίαση από μανιτάρια είναι η φαλλοειδική, που καταστρέφει το συκώτι. Η συγκεκριμένη δηλητηρίαση ευθύνεται για το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων από µανιτάρια στην Ευρώπη. Αντίδοτο αυτής, είναι η χορήγηση σιλιµπιλίνης (silibilin), που προλαμβάνει τη βλάβη του συκωτιού.

• Θανατίτης  – Αμανίτης ο φαλλοειδής (δηλητηριώδες)
  

Λατινική Ονομασία: Amanita phalloides 

Συνήθως καρποφορεί στα ελληνικά δάση οξιάς, φουντουκιάς και βελανιδιάς, κατά ομάδες.

Εδωδιμότητα: Το πιο επικίνδυνο μανιτάρι στην Ελλάδα, θανατηφόρο, καθώς προκαλεί φαλλοειδική δηλητηρίαση. 

• Λεπιώτα η καστανή (δηλητηριώδες)
  

Λατινική Ονομασία: Lepiοta castanea                                                                 

Αυτό το μανιτάρι εμφανίζεται σε υγρά εδάφη, κάτω από βάτους και θάμνους, σε κωνοφόρα δάση. Έντονη εμφάνισή του στα Γρεβενά (άλσος Θεοδωρίδη), την Κοζάνη (Δίλοφο) και την Ευρυτανία (Μυρίκη). 

Εδωδιμότητα: Τοξικό μανιτάρι, μπορεί να προκαλέσει φαλλοειδική δηλητηρίαση.

• Αμανίτης ο εαρινός ή ανοιξιάτικος (δηλητηριώδες)
  

Λατινική Ονομασία: Amanitaverna 

Καρποφορεί από το Μάιο έως το Σεπτέμβριο, κάτω από βελανιδιές. Η μυρωδιά του ενώ είναι ευχάριστη αρχικά, αργότερα γίνεται βαριά και ενοχλητική.

Εδωδιμότητα: Επίσης θανατηφόρο μανιτάρι, καθώς προκαλεί φαλλοειδική δηλητηρίαση.

• 
  
  Λεπιώτα η καφεσαρκορόδινη (δηλητηριώδες)
  

Λατινική Ονομασία: Lepiotabrunneοincarnata 

Μανιτάρι που καρποφορεί από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο κατά ομάδες, σε εκτάσεις χόρτων. Δεν εμφανίζεται πολύ συχνά στα ελληνικά δάση.

Εδωδιμότητα: Θανατηφόρο μανιτάρι.

Πηγή φωτογραφιών: http://www.manitariadirfis.gr, http://www.manitari.gr/