Τα σχεδιαστικά σφάλματα, σε συνδυασμό με τα ανθρώπινα λάθη, έχουν ως αποτέλεσμα οι σοβιετικοί μηχανικοί να χάσουν τον έλεγχο ενός αντιδραστήρα στις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας του Τσέρνομπιλ. Μέρος των εγκαταστάσεων λιώνει, πολλοί πεθαίνουν και πολλοί περισσότεροι υποφέρουν. Ο τελικός απολογισμός των θυμάτων δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.
Όταν κάποιος ακούει «πυρηνική καταστροφή» το μυαλό του δεν πάει στο Three Mile Island, oύτε Windscale, ούτε ακόμα και Χιροσίμα. Συνήθως, η «πυρηνική καταστροφή» φέρνει στο μυαλό το Τσέρνομπιλ.Ειρωνικά, η καταστροφή που έχει γίνει συνώνυμη με τους κινδύνους της πυρηνικής ενέργειας προκλήθηκε εν μέρει από μια δοκιμή ασφάλειας. Το σύστημα ρύθμισης της ισχύος και το σύστημα ασφάλειας έκτακτης ανάγκης του 4ου αντιδραστήρα στο Τσέρνομπιλ στην Ουκρανία (τότε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης) διακόπηκαν για τη δοκιμή στις 25 Απριλίου. Οι περισσότερες από τις ράβδους ελέγχου (τα συστατικά μέρη των αντιδραστήρων που σταματούν την πυρηνική διάσπαση από το να ξεφύγει εκτός ελέγχου) αποσύρθηκαν από τον πυρήνα του αντιδραστήρα, ενώ οι μηχανικοί επέτρεψαν να λειτουργήσει μόλις στο 7 % της ισχύος του.
Στις 1:23 π.μ. στις 26 Απριλίου, στον τέταρτο αντιδραστήρα σημειώθηκε μια τεράστια έκκληση ενέργειας, ή μια ξαφνική άνοδο στο επίπεδο ισχύος. Αυτό με τη σειρά του προκάλεσε μια έκρηξη ατμού, και το υδρογόνο ξέφυγε στην εξωτερική ατμόσφαιρα. Η ανάμιξή του με το οξυγόνο προκάλεσε μια χημική έκρηξη. Αυτή η δεύτερη έκρηξη διέλυσε τη στέγη του αντιδραστήρα, αφήνοντας εκτεθειμένο το ραδιενεργό πυρήνα του. Επιπλέον, από τη έκρηξη εκτινάχθηκε ένα τεράστιο ποσό ιδιαίτερα ραδιενεργών μοριακών και αεριωδών συντριμμιών στην ατμόσφαιρα - η πλειοψηφία της οποίας κατευθύνθηκε προς τη Λευκορωσία (επίσης μέρος της τότε ΕΣΣΔ).
Η προσπάθεια να περιοριστεί η πυρκαγιά που προκλήθηκε και ο καθαρισμός ήταν τραγική και καλά καταγεγραμμένη. Οι πυροσβέστες όρμηξαν στη σκηνή για να σβήσουν τις φλόγες, εκθέτοντας τους εαυτούς τους στα θανάσιμα επίπεδα ακτινοβολίας. Η πυρκαγιά σβήστηκε τελικά στις 6:35 π.μ. το επόμενο πρωί, αλλά ο ραδιενεργός πυρήνας του αντιδραστήρα παρέμεινε εκτεθειμένος.
Οι σοβιετικοί μηχανικοί επιχείρησαν για να βρούν μια λύση. Οι εργαζόμενοι με βαριά προστατευτικά κοστούμια φτυάρισαν τα ραδιενεργά συντρίμμια σε ότι παρέμεινε από τον αντιδραστήρα. Το πλήρωμα καθαρισμού μπορούσε να μείνει στις στέγες των περιβαλλόντων κτιρίων για το πολύ 40 δευτερόλεπτα, επειδή τα επίπεδα ακτινοβολίας ήταν τόσο υψηλά. Στη συνέχεια, ελικόπτερα έριξαν περίπου 5.000 μετρικούς τόνους άμμου, μολυβιού και βορικού οξέος στον αντιδραστήρα. Αλλά αυτό δεν αρκούσε για τον περιορισμό της ραδιενέργειας. Εν τέλει, οι μηχανικοί αποφάσισαν να ρίξουν 20.000 τόνους μπετόν και μολυβιού στον αντιδραστήρα, τον Δεκέμβριο του 1986. Η τσιμεντένια σαρκοφάγος εξακολουθεί να υπάρχει εκεί μέχρι σήμερα, αλλά τίθενται ερωτήματα για τη σταθερότητα και την διάρκεια ζωής της.
Το ραδιενεργό σύννεφο από την καταστροφή του 4ου αντιδραστήρα παρασύρθηκε προς την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και τη Ρωσία. Ως συνέπεια, περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι εκκενώθηκαν από μια ζώνη κατά προσέγγιση 18 μιλίων. Πενήντα χιλιάδες άνθρωποι εκκενώθηκαν ακριβώς από την κωμόπολη Pripyat, μετατρέποντας την σε εγκαταλειμμένη πόλη, ουσιαστικά μέσα σε μια μόλις νύχτα.
Ο απολογισμών των θυμάτων από την καταστροφή του Τσέρνομπιλ δεν είναι καλά τεκμηριωμένος. Επίσημα, υπήρξαν 56 μοιραία περιστατικά, κυρίως από δηλητηρίαση λόγω ακτινοβολίας αμέσως μετά από το γεγονός. Εντούτοις, η κάλυψη του γεγονότος από τις σοβιετικές αρχές έχει προκαλέσει πολλές εικασίες για τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα του γεγονότος. Οι αυξήσεις των καρκίνων και των γενετικών παραμορφώσεων έχουν αποδοθεί στην καταστροφή του Τσέρνομπιλ αλλά δεν έχουν τεκμηριωθεί ποτέ επιστημονικά.
Λόγω των ενεργειακών απαιτήσεων, οι εγκαταστάσεις του Τσέρνομπιλ, οι τρεις εναπομείναντες αντιδραστήρες λειτούργησαν για περισσότερο από 14 έτη έως ότου απενεργοποιήθηκαν το Δεκέμβριο του 2000. Οι εγκαταστάσεις σχεδιάζεται να διαλυθούν και να απομακρυνθούν τα ίχνη τους μέχρι το έτος 2065. Μέχρι τότε, πάντως, μπορείτε να κάνετε οργανωμένες περιηγήσεις στην περιοχή της καταστροφής: Το Υπουργείο Ατομικής Ενέργειας της Ουκρανίας πριν από λίγα χρόνια άρχισε να επιτρέπει τους επισκέπτες.
Οι κοινωνικές επιπτώσεις του ατυχήματος
Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ είχε ως αποτέλεσμα, περίπου 350-400 άτομα να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Σχετική έκθεση του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών αναφέρει -μεταξύ άλλων- ότι η περιοχή Γκόμελ της Λευκορωσίας έχασε το 43% των κατοίκων της από το 1986 έως το 2000. Κι αυτοί που έμειναν πίσω ήταν κυρίως οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες. Η φυγή των νέων κατά κύριο λόγο ανθρώπων σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της εκλυθείσας ραδιενέργειας στην υγεία των εναπομεινάντων κατοίκων της περιοχής, είχε ως αποτέλεσμα τη ριζική αλλαγή της δημογραφικής της δομής: τα ποσοστά γεννήσεων έχουν μειωθεί δραματικά, ενώ παράλληλα αυξάνει το ποσοστό των θανάτων.
Χαρακτηριστικό είναι ότι στην περιοχή του Γκόμελ, το προσδόκιμο ζωής το 1986 ήταν 72,6 χρόνια, ενώ το 2000 έπεσε στα 67,6 χρόνια. Το 1986, όταν συνέβη το πυρηνικό ατύχημα, το ποσοστό αύξησης του πληθυσμού ανερχόταν στο 8%, ενώ 14 χρόνια αργότερα, οι γεννήσεις συρρικνώθηκαν από 17,2% σε 9,7% και οι θάνατοι αυξήθηκαν από 9,2% σε 14,8%, γεγονός που οδήγησε στη μείωση του πληθυσμού σε ποσοστό 5,1%.
Η έλλειψη νέων ανθρώπων στην περιοχή του Γκόμελ είχε αρνητικό αντίκτυπο στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των περιοχών που υπέστησαν το μεγαλύτερο πλήγμα από το ατύχημα στο Τσερνομπίλ. Στις περιοχές αυτές καταγράφεται έλλειψη γιατρών και δασκάλων, με αποτέλεσμα οι υποδομές της εκπαίδευσης και της υγείας να είναι ιδιαίτερα αδύναμες, ενώ δεκάδες επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να σταματήσουν τη λειτουργία τους, λόγω έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού.
Οι κυβερνήσεις τόσο της Ουκρανίας όσο και της Λευκορωσίας προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές συνέπειες του δυστυχήματος με μια σειρά από περιφερειακά προγράμματα οικονομικής ανάπτυξης για τις πληγείσες περιοχές, στα μέσα της δεκαετίας του ’90, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν να αντιμετωπίσουν ριζικά το πρόβλημα.
Πηγές http://www.wired.com - http://www.forthnet.gr/templates/newsPosting.aspx?p=157625
