Έναρξη Διαλόγου για Ένα Νέο Πλαίσιο για το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών

Την έναρξη του Εθνικού Διαλόγου για το Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών, που θα διαρκέσει έως το Φθινόπωρο του 2014, κήρυξε το πρωί ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννης Μανιάτης.

Στην Ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του ΥΠΕΚΑ, υπό τον συντονισμό της Γ.Γ του Υπουργείου, Νάντιας Γιαννακοπούλου, συμμετείχε αντιπροσωπεία όλων των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών ανά την Ελλάδα, στελέχη από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ, τα συναρμόδια Υπουργεία και τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, ο πρόεδρος και μέλη της εθνικής επιτροπής « ΦΥΣΗ 2000 », καθώς και εκπρόσωποι Φορέων του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, Πανεπιστημιακών και Ερευνητικών Ιδρυμάτων, του μελετητικού ιδιωτικού τομέα καθώς και όλων των μη Κυβερνητικών περιβαλλοντικών οργανώσεων.

Ομιλία

Γενικής Γραμματέα ΥΠΕΚΑ

Νάντιας Ι. Γιαννακοπούλου

Οργάνωση Διαλόγου για ένα βιώσιμο, συνεκτικό και λειτουργικό Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών

Κύριε Υπουργέ, Κυρίες και κύριοι,

να σας καλωσορίσω κι εγώ με την σειρά μου στην σημερινή μας ημερίδα που εγκαινιάζει τον Εθνικό Διάλογο για τις προστατευόμενες περιοχές.

Όπως γνωρίζετε, η χώρα μας είναι εξαιρετικά πλούσια σε πολλούς τύπους οικοσυστημάτων, με μεγάλη ποικιλία ειδών χλωρίδας και πανίδας, αρκετά από τα οποία είναι σπάνια ή απειλούμενα. Η ανάγκη προστασίας αυτού του τεράστιου φυσικού πλούτου της Ελλάδας είναι αυτονόητη και επιβεβλημένη, και αποτελεί μέγιστη προτεραιότητα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Αποτελεί Εθνική μας υποχρέωση αλλά και ηθική αναγκαιότητα να προστατεύουμε και να διαχειριζόμαστε το Φυσικό μας Περιβάλλον ως Εθνικό Φυσικό Κεφάλαιο.

Ως τέτοιο το αντιμετωπίζουμε εξάλλου σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, ο Υπουργός μας κι εγώ προσωπικά.

Όλο αυτό το χρονικό διάστημα καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες, αναλαμβάνουμε σημαντικές πρωτοβουλίες και υλοποιούμε ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση, προκειμένου να διακρίνουμε, να αντιμετωπίσουμε και να επιλύσουμε τα όποια προβλήματα με ξεκάθαρο σχέδιο, και με τρόπο συστηματικό και ορθολογικό. Αναφέρω ενδεικτικά:

-       Τη σύσταση Ομάδας Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) για τις Προστατευόμενες Περιοχές και τη Φύση

-       Τη συγκρότηση της νέας «Εθνικής Επιτροπής ΦΥΣΗ 2000»

-       Τη συνεχή επαφή και επικοινωνία με τους Φορείς Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας, τον συντονισμό και την υποστήριξή τους σε θέματα οργανωτικά, διοικητικά, οικονομικά, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ και το ΕΠΠΕΡΑΑ

-       Την επίτευξη της παράταση λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων περιοχών έως το τέλος του 2015, μετά την πρωτοβουλία μας για αναβολή των συγχωνεύσεων ή / και καταργήσεών τους

Επιπλέον,

-       Εντός των ημερών θα συγκροτηθεί η Ομάδα Συντονισμού των Φορέων Διαχείρισης, όπως αποφασίστηκε στις αρχές του μήνα στην ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε μαζί τους στο Υπουργείο

-       Προχωράμε άμεσα στις αναπληρώσεις/αντικαταστάσεις των μελών ΔΣ Φορέων Διαχείρισης, και στην πλήρωση των θέσεων των Προέδρων των ΔΣ των ΦΔ, μετά την σημαντική ανταπόκριση που είχαμε στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος την οποία απευθύναμε

-       Εντός του αμέσως επόμενου χρονικού διαστήματος, θα εκδοθούν οι Υπουργικές Αποφάσεις που θα παρατείνουν την ισχύ των υφιστάμενων ΚΥΑ σε διάφορες προστατευόμενες περιοχές. 

Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε την ολοκλήρωση και θεσμοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα, που βρίσκεται στο τελικό στάδιο πριν την έγκρισή της, η οποία περιλαμβάνει και το Σχέδιο Δράσης εφαρμογής της, και που ολοκληρώθηκε 15 χρόνια μετά την πρώτη προσπάθεια. Η Εθνική Στρατηγική ουσιαστικά παρέχει το στρατηγικό πλαίσιο για την εφαρμογή της στις προστατευόμενες περιοχές της χώρας, στο πλαίσιο και των διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεών μας.

Αναμφίβολα, λοιπόν, έχουν γίνει σημαντικά βήματα και έχουν καταβληθεί τεράστιες προσπάθειες από όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες και φορείς, που όμως εκ των πραγμάτων δεν είναι δυνατόν να δώσουν μια συνολική λύση στα επιμέρους προβλήματα που αντιμετωπίζει το υφιστάμενο σύστημα που διέπει τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας.

Ως γνωστόν, σήμερα λειτουργούν 28 Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, που αντιστοιχούν σε περίπου 90 περιοχές του Δικτύου Natura 2000, οι οποίοι καλύπτουν μόλις το 30% της έκτασης του Δικτύου. Είναι λοιπόν προφανής η ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος διαχείρισης που θα καλύπτει το σύνολο και θα περιλαμβάνει και το υπόλοιπο 70% των περιοχών του Δικτύου Natura, οι οποίες σήμερα δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα κάποιου σχήματος διαχείρισης. Εξάλλου αποτελεί και Ευρωπαϊκή υποχρέωση όλες οι περιοχές του δικτύου να υπόκεινται σε συγκεκριμένο καθεστώς διαχείρισης για τη διατήρηση σε ικανοποιητικό επίπεδο των τύπων οικοτόπων και των ειδών που περικλείουν.

Ξεκινάμε λοιπόν σήμερα τον Διάλογο για τη θεσμοθέτηση και εγκαθίδρυση ενός λειτουργικού, συνεκτικού και αποτελεσματικού Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών.

Πριν προχωρήσω σε μια περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οργανώνουμε το Διάλογο, λίγα λόγια για το πως φτάσαμε σήμερα εδώ να ξεκινάμε αυτή τη συζήτηση.

Ένας διάλογος που δεν μπορεί παρά να είναι αποδοτικός, και πιστεύω ότι η σημερινή ενδιαφέρουσα, μαζική και ποιοτική συνάντηση, με όλους όσους μπορούν και επιθυμούν να συνεισφέρουν σε αυτόν τον ουσιαστικό και απροσχημάτιστο διάλογο, θα είναι άκρως εποικοδομητική και θα θέσει τις βάσεις για τους επόμενους μήνες.

Κατ’ αρχάς, έχουμε ήδη την εμπειρία από το οργανωτικό σχήμα που επιλέχθηκε το 2001 και λειτουργεί μέχρι σήμερα (περισσότερα από 13 χρόνια), για τη διοίκηση και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, δηλαδή του θεσμού των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών.

Έχουμε επίσης και την αποτίμηση / αξιολόγηση της εφαρμογής του θεσμού των φορέων διαχείρισης από την Επιτροπή ΦΥΣΗ το 2011, 10 χρόνια μετά από την έναρξη λειτουργίας τους.

Εξάλλου δεν ξεκινάμε από το μηδέν, ούτε in vacuo. Υπάρχουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες προγενέστερες απόψεις και προτάσεις από θεσμοθετημένους Φορείς και ΜΚΟ που θα φανούν εξαιρετικά χρήσιμες στον διάλογο. (Επιτροπή Φύση το 2012, απόψεις που κατατέθηκαν κατά τη διαβούλευση για τη συγχώνευση των φορέων διαχείρισης, WWF Ελλάς, Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, επιστημονικές οργανώσεις, κλπ).

·      Ο διάλογος θα είναι πάνω απ’ όλα συμμετοχικός, δομημένος και οργανωμένος. Θα επιτρέπει την ουσιαστική διαβούλευση και την ανταλλαγή απόψεων όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων, δηλαδή άλλων συναρμόδιων Υπουργείων όπως το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, άλλων φορέων όπως οι Φορείς Διαχείρισης, οι ΜΚΟ, Ερευνητικοί Φορείς, Ακαδημαϊκά Ιδρύματα.

·      Ο διάλογος θα ξεκινήσει τον Μάιο και θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο 2014. Θα έχουμε δηλαδή 4 μήνες διαλόγου που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη και την υιοθέτηση του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών.

·      Με τη λήξη του διαλόγου θα γίνει η σύνθεση των επεξεργασμένω θέσεων και θα εξεταστούν τα όποια εναλλακτικά σενάρια, ώστε να είναι δυνατή η θεσμοθέτηση και εγκαθίδρυση ενός λειτουργικού Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών.

Σε πολιτικό επίπεδο, ο Εθνικός Διάλογος για το σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών της πατρίδας μας τίθεται υπό την εποπτεία του Υπουργού και της Γενικής Γραμματέως Περιβάλλοντος. Θα συντονίσουμε λοιπόν έναν ουσιαστικό διάλογο που θα απαντάει με τεκμηριωμένο τρόπο στα βασικά ερωτήματα δόμησης και οικονομικής βιωσιμότητας του Συστήματος.

Σε επίπεδο επιστημονικού συντονισμού και υποστήριξης του διαλόγου, η Επιτροπή ΦΥΣΗ 2000, σε συνεργασία με την ΟΔΕ-Φύση του ΥΠΕΚΑ, θα έχει την κεντρική ευθύνη στο διάλογο για το μέλλον του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών.

Σε υπηρεσιακό επίπεδο, την ευθύνη διεξαγωγής του διαλόγου έχει το καθ' ύλη αρμόδιο Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ.

Θεωρώ όχι απλά ευπρόσδεκτη αλλά αυτονόητη τη συνεργασία των ανωτέρω και με άλλες θεματικές υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ που ανήκουν στη Γενική Γραμματεία Χωροταξίας και Αστικής Ανάπλασης, στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων και την Ειδική Γραμματεία Δασών, αλλά και υπηρεσίες όπως το ΕΠΠΕΡΑΑ και η ΕΥΣΠΕΔ, καθώς και των άλλων συναρμόδιων Υπουργείων που μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στη συζήτηση για το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα για το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών.

Ας περάσουμε λοιπόν να δούμε την οργάνωση και δομή της διαδικασίας:

Δημιουργούμε 4 θεματικές ομάδες με 2 (δύο) συντονιστές η καθεμία:

Θεματική Ομάδα 1: Αρχιτεκτονική / Δομή Συστήματος που θα αφορά τη διοίκηση των προστατευόμενων περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, το κεντρικό επιτελικό επίπεδο και συντονισμό

Συντονισμός: από στελέχη του Τμήματος Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος (Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος): κα Ελένη Τρύφων και κ. Χρήστο Χρυσομάλλη

Δομή και Σύνθεση: 9μελής ομάδα (περιλαμβανόμενων των συντονιστών) με εκπροσώπους από:

·         Επιτροπή ΦΥΣΗ 2000 (1)

·         Μη Κυβερνητική Περιβαλλοντική Οργάνωση (1)

·         Φορείς Διαχείρισης (1)

·         ΑΕΙ (1)

·         ΥΠΕΚΑ - Δάση (1)

·         Αποκεντρωμένη Διοίκηση (1)

·         Εργαζόμενους ΦΔ (1)

Θεματική Ομάδα 2: Οικονομική Βιωσιμότητα – Πηγές Χρηματοδότησης που θα αφορά το πλαίσιο χρηματοδότησης για τη λειτουργία του συστήματος προστατευόμενων περιοχών στηριγμένο στους πυλώνες που ανέφερε ο Υπουργός (εθνικές δημόσιες χρηματοδοτήσεις, Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, συμμετοχή των κοινωνικών και ιδιωτικών φορέων στη χρηματοδότηση, αξιοποίηση πόρων των προστατευόμενων περιοχών για χρηματοδότηση της διαχείρισής τους)

Συντονισμός: από στελέχη της ΕΥΣΠΕΔ (Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων) κα Χρυσούλα Κούρτελη και κα Δήμητρα Κουτρά

Δομή και Σύνθεση: 7μελής ομάδα (περιλαμβανόμενων των συντονιστών) με εκπροσώπους από:

·         ΥΠΕΚΑ- Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος (1)

·         Μη Κυβερνητική Περιβαλλοντική Οργάνωση (1)

·         Φορείς Διαχείρισης (1)

·         ΑΕΙ (1)

·         Αποκεντρωμένη Διοίκηση (1)

Θεματική Ομάδα 3: Εργαλεία Παρακολούθησης και Διαχείρισης στις Προστατευόμενες Περιοχές που θα αφορά τις υφιστάμενες με βάση τη νομοθεσία δυνατότητες για αποτελεσματική διαχείριση με σκοπό τη διατήρηση ειδών και οικοτόπων και αποτελεσματική παρακολούθηση, στο πλαίσιο της αναγκαιότητας τήρησης των νομικών και πολιτικών δεσμεύσεων και υποχρεώσεων της Ελλάδας, ως Κ-Μ της ΕΕ

Συντονισμός: από στελέχη της Εθνικής Επιτροπής ΦΥΣΗ 2000: Καθ. Κώστας Θάνος, Αναπλ. Καθηγητής Παναγιώτης Δημητρακόπουλος

Δομή και Σύνθεση: 7μελής ομάδα (περιλαμβανόμενων των συντονιστών) με εκπροσώπους από:

·         ΥΠΕΚΑ- Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος (1)

·         ΥΠΕΚΑ- Δάση (1)

·         Μη Κυβερνητική Περιβαλλοντική Οργάνωση (1)

·         Φορείς Διαχείρισης (1)

·         Μελετητικό Τομέα (ενασχόληση με ΕΠΜ, Σχ. Διαχείρισης)

Θεματική Ομάδα 4: Σύγκλιση Συστημάτων Φύλαξης, Εποπτείας, Προστασίας και Διαχείρισης που θα αφορά τη διερεύνηση συνεκτικών λύσεων ανάμεσα στο υπό διαμόρφωση Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών και στη Δασική Υπηρεσία που επίσης βρίσκεται σε επίπεδο αναδιοργάνωσης, την οργάνωση ενιαίου συστήματος φύλαξης της υπαίθρου, την ενιαιοποίηση, τη σύνδεση εργαλείων διατήρησης και διαχείρισης ειδών και οικοτόπων στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 με τα εργαλεία  προστασίας των δασών

Συντονισμός: από στελέχη της ΟΔΕ-Φύση και της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης & Προστασίας Δασών & Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ: κο Κωνσταντίνος Δημόπουλος, Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος

Δομή: 7μελής ομάδα (περιλαμβανόμενων των συντονιστών) με εκπροσώπους από:

·         ΥΠΕΚΑ- Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος (1)

·         ΥΠΕΚΑ- Δάση (1)

·         Μη Κυβερνητική Περιβαλλοντική Οργάνωση (1)

·         Φορείς Διαχείρισης (1)

·         Μελετητικό Τομέα (ενασχόληση με ΕΠΜ, Σχ. Διαχείρισης)

Οι θεματικές ομάδες θα διεξάγουν 1 συνάντηση ανά μήνα (συνολικά 4 συναντήσεις) και ανάλογα με την εξέλιξη του έργου τους θα χρειαστεί να γίνουν και 2 δια-θεματικές συναντήσεις στη διάρκεια των 4 μηνών.