Ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Ηφαιστίων, ο
Κάσσανδρος, η Ολυμπιάδα, η Ρωξάνη και ο γιος του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
Αλέξανδρος Δ', ή κάποιος άλλος.
Όσο η ανασκαφή στον τάφο της Αμφίπολης
προχωρά και μας αποκαλύπτει το μεγαλείο του μνημείου, η λίστα για τον
πιθανό ένοικο του τάφου ολοένα και μικραίνει...
Με την αποκάλυψη των Σφιγγών στην είσοδο του ταφικού μνημείου στον
Τύμβο Καστά, δεκάδες (κυριολεκτικά) θεωρίες ξέσπασαν για το ποιος μπορεί
να βρίσκεται θαμμένος στον τάφο. Και δικαιολογημένα, η Αμφίπολη άλλωστε
είναι ένα μοναδικό μνημείο που όμοιό της δεν έχουμε βρει σε ολόκληρη
την Ελλάδα. Τα ονόματα που ακούστηκαν ξεπέρασαν τα 10 με αποτέλεσμα η
συνωμοσιολογία και η παραφιλολογία να οργιάσουν. Με την αποκάλυψη όμως
και του εντυπωσιακού ψηφιδωτού [διαβάστε σχετικά ΕΔΩ] τα περιθώρια για
υποθέσεις στενεύουν και ο πυρήνας των «υποψηφίων» περιορίζεται
σημαντικά.
Αλλά ας πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά. Το πρώτο που μπορούμε
να παρατηρήσουμε και να επισημάνουμε είναι πως για να κατασκευαστεί το
ταφικό μνημείο δαπανήθηκαν πολλά τάλαντα, ή αλλιώς μερικά δισ. ευρώ σε
σημερινά χρήματα. Αυτό και μόνο περιορίζει την λίστα των υποψηφίων καθώς
ελάχιστοι είχαν την δυνατότητα να δαπανήσουν τόσα χρήματα την εποχή που
έχει χρονολογηθεί ο τάφος, δηλαδή το τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ
αιώνα.
Στην συνέχεια η σημειολογία του τάφου είναι τέτοια που δείχνει κάτι
πολύ σημαντικό. Ο τάφος έχει κατασκευαστεί και διακοσμηθεί έτσι να
αποπνέει βασιλική καταγωγή ή έστω την εν δυνάμει βασιλική θέση του
νεκρού. Τα βασικά στοιχεία που συνηγορούν σε αυτήν την υπόθεση είναι σε
πρώτη φάση ο ρόδακες που έχουν βρεθεί να διακοσμούν τα τοιχώματα,
σύμβολα που συναντάμε και στην χρυσή λάρνακα του Φιλίππου Β' στην
Βεργίνα και έχουν άμεση ταύτιση με τον λεγόμενο Ήλιο της Βεργίνας.
Στην συνέχεια οι Καρυάτιδες. Μπορεί να μην έχουν ξαναεντοπιστεί
τέτοιου μεγέθους αγάλματα στους γνωστούς σε εμάς μακεδονικούς τάφους,
ωστόσο απεικονίζονται σε ψηφιδωτό που βρίσκεται στο βασιλικό παλάτι των
Αιγών. Εκεί όπου εντοπίζουμε ρόδακες, καρυάτιδες και μαρμαρωτό δάπεδο.
Τέλος το ψηφιδωτό. Το μοναδικό αυτό δημιούργημα που όμοιό του δεν
έχει εντοπιστεί πουθενά σε μακεδονικό τάφο έχει σαφή βασιλική σφραγίδα.
Από την μία η ίδια η Αρπαγή της Περσεφόνης που σε τοιχογραφία όμως έχει
εντοπιστεί στους βασιλικούς τάφους των Αιγών, και από την άλλοι η
τεχνοτροπία μαιάνδρων που πλαισιώνει την αναπαράσταση είναι παρόμοια με
τους μαιάνδρους στην ασπίδα του Φιλίππου Β' που βρέθηκε στον τάφο του
πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Βεργίνα. [Αναλυτικά την σημειολογία
μπορείτε να την διαβάσετε ΕΔΩ].
Λαμβάνοντας υπόψιν τα μέχρι τώρα στοιχεία, όπως προείπαμε η λίστα των
υποψηφίων θαμμένων μικραίνει... επικίνδυνα. Τα όποια σενάρια ήθελαν τον
Φίλιππο Β' να βρίσκεται στον τάφο [διαβάστε σχετικά ΕΔΩ] καταρρίφθηκαν
μετά το αποτέλεσμα της μελέτης που έγινε στα οστά που έχουν βρεθεί στην
Βεργίνα και αποδείχθηκε πως ανήκαν στον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ας περάσουμε λοιπόν στην ονοματολογία
Ο Ηφαιστίων
Ένα από τα σενάρια που ακούστηκαν και βρίσκει απήχηση, αλλά έχει και
βάση, είναι αυτό του στενού φίλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και στρατηγού,
Ηφαιστίωνα. Ο τάφος της Αμφίπολης δηλαδή να έγινε κατά παραγγελία για
την ταφή του Ηφαιστίωνος. Το μέγεθος του τάφου, η διακόσμησή του και
φυσικά το κόστος του μνημείου θα ταίριαζαν στο προφίλ του Ηφαιστίωνα.
Ο Μέγας Αλέξανδρος, αγαπούσε πολύ τον Ηφαιστίωνα. Η φιλία τους ήταν
βαθειά και ξεκινούσε από τα παιδικά τους χρόνια όταν δίπλα δίπλα άκουγαν
τον Αριστοτέλη να τους διδάσκει. Πορεύτηκαν μαζί, πολέμησαν μαζί,
παντρεύτηκαν δύο αδελφές και με τον θάνατο του Ηφαιστίωνα μετά από
επταήμερο πυρετό, ο Μέγας Αλέξανδρος, κατέπεσε. Θρήνησε βαθειά ο ίδιος
και κήρυξε πένθος σε ολόκληρη την αυτοκρατορία.
Ο Ηφαιστίων πέθανε στα Εκβάτανα του σημερινού Ιράν το 323 π.Χ. Η
κηδεία του όμως θα γινόταν στην Βαβυλώνα. Εκεί ο Μέγας Αλέξανδρος τον
τίμησε με μεγαλοπρέπεια. Έγιναν αγώνες προς τιμήν του που όμοιοί τους
δεν είχαν ξαναγίνει σε ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο αυτό που εντυπωσίασε
περισσότερο από όλα ήταν η πυρά στην οποία θα καιγόταν το άψυχο σώμα του
Ηφαιστίωνα.
Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη η πυρά ήταν μεγαλοπρεπέστατη και
θύμιζε περισσότερο ταφικό μνημείο. Η πυρά-μνημείο των 60 περίπου μέτρων
είχε επτά ορόφους. Στον πρώτο υπήρχε διακόσμηση 240 πλοίων με χρυσές
πλώρες με κάθε μία από αυτές να είναι διακοσμημένες με ένοπλες μορφές
που κρατούσαν λάβαρα. Στο δεύτερο επίπεδο υπήρχα πυρσοί με φίδια στην
βάση, χρυσά στεφάνια στην μέση και στην κορυφή φλόγες γύρω από τις
οποίες υπήρχαν αετοί, όλα από χρυσό. Στο τρίτο επίπεδο απεικονιζόταν
σκηνή κυνηγίου, ενώ στο τέταρτο μάχη κενταύρων. Στο πέμπτο επίσης από
χρυσό, υπήρχα, λέοντες και ταύροι, ενώ στο έκτο τα χέρια της Μακεδονίας
και της Περσίας. Στο έβδομο και τελευταίο επίπεδο υπήρχαν σκαλισμένες
μορφές Σειρήνων οι οποίες ήταν κούφιες έτσι ώστε να δύναται να βγάζουν
ήχο μοιρολογιού.
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές πάντως δεν υπάρχει καταγραφή καύσης,
κάτι που σημαίνει πως ίσως η πυρά να διατηρήθηκε ως μνημείο ταφής του
Ηφαιστίωνα. Η όλη κατασκευή πρέπει να στοίχισε σχεδόν δύο δισ. ευρώ σε
σημερινά χρήματα. Επειδή το χρήμα έρεε άφθονο μετά την κατάκτηση της
Ασίας, ο Αλέξανδρος δεν θα δίσταζε να σπαταλήσει άλλα τόσα προκειμένου
να κατασκευάσει έναν τάφο για αυτόν στην Μακεδονία και συγκεκριμένα την
Αμφίπολη. Ωστόσο η ύπαρξη πολλών «βασιλικών» στοιχείων στην Αμφίπολη
θέτει το σενάριο εν αμφιβόλω...
Ο Κάσσανδρος
Όπως έχουμε ξαναγράφει στην καταγραφή όλων των επικρατέστερων
μνημείων για τον τάφο της Αμφίπολης ο Κάσσανδρος ήταν ο μοναδικός ο
οποίος μετά τον Μέγα Αλέξανδρο είχε την δύναμη αλλά και το χρήμα για την
κατασκευή ενός τέτοιου μνημείου στην Μακεδονία.
Νόμισμα με τον Κάσσανδρο ως βασιλιά της Μακεδονίας
Νόμισμα με τον Κάσσανδρο ως βασιλιά της Μακεδονίας
Νόμισμα με τον Κάσσανδρο ως βασιλιά της Μακεδονίας
Λαμβάνοντας υπόψιν πως ήταν μεγάλος σε ηλικία και από την στιγμή που
έγινε βασιλιάς μετά τον Αλέξανδρο, είναι πολύ πιθανόν να ήθελε να
κατασκευάσει ένα μνημείο στο οποίο θα έμπαινε η σορός του μετά τον
θάνατό του και θα ξεκινούσε η δική του δυναστεία. Στο σημείο αυτό θα
μπορούσαμε να σκεφτούμε πως ο ίδιος ο Κάσσανδρος θα είχε δώσει εντολή να
υπάρξουν «βασιλικές» πινελιές όμοιες με αυτές των Αιγών προκειμένου να
μην φανεί ως σφετεριστής του θρόνου αλλά ως συνεχιστής της κληρονομιάς
του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου.
Ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος
Τα σημάδια είναι πολλά, η σημειολογία ισχυρή και η μεγαλοπρέπεια
αρμόζουσα. Ωστόσο η ίδια η Ιστορία όπως μας είναι γνωστή μάς προστάζει
πως ο Μέγας Αλέξανδρος είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Ωστόσο επειδή η Ιστορία μάς εκπλήσσει, και δεδομένου του ότι ένα μόνο
μέρος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας έχει φτάσει στα χέρια μας, ίσως η
σορός του Μακεδόνα στρατηλάτη να μην είχε την κατάληξη που γνωρίζουμε.
Οι θεωρίες είναι αρκετές και το σενάριο ισχυροποιείται.
Θα μπορούσε ο Μέγας Αλέξανδρος να είχε δύο τάφους; Έναν στην Αλεξάνδρεια και έναν στην Αμφίπολη;
Η μαρμάρινη θύρα στον τάφο και οι Καρυάτιδες είναι μερικά από τα στοιχεία που ισχυροποιούν το σενάριο του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ο Βουκεφάλας και η ανεπιβεβαίωτη θεωρία των δύο ματιών του με
διαφορετικό χρωματισμό η οποία απεικονίζεται και στο ψηφιδωτό της
Αμφίπολης.
Τα βασιλικά στοιχεία που έχουν εντοπιστεί στην Αμφίπολη και την Βεργίνα και ταυτίζονται κατά κάποιο τρόπο
