Τατουάζ: Μια επικίνδυνη μόδα για την υγεία μας

 Γράφει ο Νίκος Κατσαρός*

Οι κίνδυνοι από την τέχνη του τατουάζ - η οποία γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη στον 21ο αιώνα, ιδιαίτερα σε άτομα κάτω των 30 ετών - είναι πολλοί και ως επί το πλείστον άγνωστοι, καθώς κανένας δεν ενδιαφέρεται, πριν κάνει ένα τατουάζ στο σώμα του, να μάθει τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στην υγεία του, αλλά ούτε και η Πολιτεία ενδιαφέρεται να τους προστατεύσει.

Σύμφωνα με στοιχεία του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration, FDA), ένα 40% των Αμερικανών πολιτών έχει τουλάχιστον ένα τατουάζ στο σώμα του. Στην Ελλάδα, όχι μόνο γι’ αυτό αλλά και για άλλα πολύ σοβαρότερα θέματα, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο, παρά μόνο αναξιόπιστες, ατεκμηρίωτες και παραπλανητικές εκτιμήσεις.

Τα νανοσωματίδια (μεγέθους δισεκατομμυριοστών του μέτρου) που περιέχονται στα μελάνια των τατουάζ αποτελούνται από τοξικούς παράγοντες όπως το νικέλιο, το χρώμιο, το μαγγάνιο, και το κοβάλτιο, που σταδιακά αλλά με σταθερό ρυθμό διαχέονται στην αιματική κυκλοφορία, ταξιδεύουν και μεταναστεύουν διαρκώς, για να καταλήξουν εντέλει στους λεμφαδένες, κρίσιμους κόμβους του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος. Σύμφωνα με τα ευρήματα της νέας μελέτης “Synchrotron”, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Scientific Reports” από Γάλλους και Γερμανούς επιστήμονες, διενεργείται σταδιακή και διαρκής διάχυση τοξικών ουσιών από τα μελάνια των τατουάζ στην αιματική κυκλοφορία και στη συνέχεια εναπόθεσή τους στους λεμφαδένες, όπου παραμένουν σε μόνιμη βάση, δημιουργώντας σοβαρές συνέπειες στην υγεία μας.

Χημικοί από το εργαστήριο του Εθνικού Κέντρου Τοξικολογικών Ερευνών των ΗΠΑ έχουν εντοπίσει την παρουσία καρκινογόνων ουσιών στο μελάνι τατουάζ. Ο κίνδυνος είναι ο εξής: Το μελάνι που εγχύεται βαθιά κάτω από την επιδερμίδα προκαλεί το δέρμα να αντιδρά προστατευτικά, συμπυκνώνοντας τη χρωστική ουσία ως ξένη μάζα σε πυκνό ινώδη ιστό, ενώ τα υπολείμματα του μελανιού που ξεφεύγουν μέσα στο δέρμα μεταφέρονται με το αίμα στους γειτονικούς λεμφαδένες και σε άλλα όργανα του σώματος.

Κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι ακριβώς περιέχουν τα πολυάριθμα εμπορικά, αλλά και σπιτικά κατασκευασμένα, πολλές φορές, μελάνια. Πολλά περιέχουν επικίνδυνους διαλύτες και μέταλλα, όπως ο μόλυβδος, χρώμιο, νικέλιο, μαγγάνιο, βηρύλιο, κάδμιο, αρσενικό και υδράργυρο, αλλά και μια σειρά από ιδιαίτερα επικίνδυνα υλικά για την υγεία, όπως φθαλικές ενώσεις, πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ), αζοχρώματα, μελάνια για εκτυπωτές ηλεκτρονικών υπολογιστών ή προσμείξεις από χρώμα αυτοκίνητων - τα οποία είναι άκρως απαγορευτικά για έγχυση στο ανθρώπινο δέρμα.

Ο ΕΟΦ (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων) είναι ο αρμόδιος φορέας για την έγκριση και τον έλεγχο των μελανιών και το υγειονομικό των νομαρχιών και του υπουργείου Υγείας αρμόδια για τους υγειονομικούς ελέγχους στα καταστήματα που κάνουν τατουάζ. Βέβαια δεν εμπιστευόμαστε τα μελάνια από την Κίνα (ένα φιαλίδιο μελανιού ευρωπαϊκών προδιαγραφών κοστίζει 10 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο από Κίνα 1 ευρώ), ούτε και αυτά μέσω διαδικτύου.

Σύμφωνα με επίσημες στατιστικές, το 40% αυτών που έχουν κάνει τατουάζ μετά από κάποιο χρονικό διάστημα δεν τους εκφράζει πια και θέλουν να το αφαιρέσουν. Παρά το ότι η αφαίρεση του τατουάζ δεν απαιτεί πλέον χειρουργική εκτομή ή βαθιά τριβή του δέρματος όπως παλιότερα, με αποτέλεσμα να απαιτείται στη συνέχεια μεταμόσχευση δέρματος, το λέιζερ δεν είναι εντελώς αθώο. Στην καλύτερη περίπτωση, μετά από πολύμηνη θεραπεία με λέιζερ, το τατουάζ μπορεί να εξασθενίσει σταδιακά κι αυτό να ακούγεται εύκολο. Όμως, στην πραγματικότητα η διαδικασία αφαίρεσης με λέιζερ, η οποία καταστρέφει τη χρωστική ουσία με καυτή θερμότητα, ενεργοποιεί χημικές αντιδράσεις που δημιουργούν καρκινογόνα με τη μετάλλαξη των προϊόντων της διάσπασης του μελανιού, τα οποία στη συνέχεια απορροφώνται από το σώμα. Πρόσφατα, Γερμανοί επιστήμονες ανέφεραν ότι οι συγκεντρώσεις των τοξικών ουσιών από κόκκινες και κίτρινες χρωστικές αυξάνεται έως 70 φορές μετά την ακτινοβολία λέιζερ. Και όσο μεγαλύτερο το τατουάζ, τόσο μεγαλύτερη είναι η εκπομπή τοξικών. Αυτό που μένει τελικά στο εσωτερικό του δέρματος, μετά την αφαίρεση, αποτελεί ένα τοξικό υπόλειμμα.

Τα μελάνια των τατουάζ προκαλούν πολύ συχνά σοβαρές ασθένειες, όπως νευροεκφυλιστικές, μέχρι και καρκίνο. Αλλεργικές αντιδράσεις, εξανθήματα, και μολύνσεις του δέρματος μπορεί να εμφανιστούν μετά από ένα “χτύπημα” τατουάζ. Και αν και μπορεί να είναι και τυχαίο, ωστόσο καρκίνοι του δέρματος, συμπεριλαμβανομένων των μελανωμάτων, έχουν αναφερθεί πολύ συχνά μέσα στις περιοχές των τατουάζ. Το FDA (o Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων) προειδοποιεί επίσης για τον κίνδυνο που υπάρχει στα εργαστήρια των τατουάζ για μετάδοση ιών όπως HIV, αλλά και ηπατοκυττατικό καρκίνο - που προκαλείται από την ηπατίτιδα C. Εξαιτίας αυτού του κινδύνου, οι τράπεζες αίματος απαγορεύουν συνήθως σε ανθρώπους που έκαναν τατουάζ τους τελευταίους 12 μήνες να γίνονται δότες αίματος. Το FDA προειδοποιεί επίσης ότι, αν κάποιοι ασθενείς κάνουν μαγνητική τομογραφία, τα τατουάζ τους μπορεί να διογκωθούν ή να καεί το δέρμα τους, κατάσταση που πιθανότητα να συνδέεται με το μέταλλο που υπάρχει σε ορισμένα μελάνια.

* Ο κ. Νίκος Κατσαρός είναι επιστημονικός συνεργάτης ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” και π. πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Χημικών.