Η επιταγή αποκέντρωσης του ΕΣΥ, περιφερειακής συγκρότησης και σχεδιασμού έγιναν αντιληπτές το 2001 από τον τότε υπουργό Υγείας, Αλέκο Παπαδόπουλο, ο οποίος προχώρησε σε μια ριζική αναβάθμιση του συστήματος υγείας. Το Περιφερειακό Σύστημα Υγείας Πελοποννήσου, που είχα τότε την τιμή να προεδρεύσω, εκπόνησε, όπως και άλλα ΠεΣΥ, ένα Επιχειρησιακό Σχέδιο, πρωτοποριακό γεγονός για την Ελλάδα. Δυστυχώς η επόμενη κυβέρνηση έσπευσε να το κρύψει στο συρτάρι, χωρίς βέβαια καν να το αντικαταστήσει με ένα άλλο, της αρέσκειάς της. Το αποτέλεσμα είναι όλα αυτά τα χρόνια τα νοσοκομεία πορεύονται, χωρίς συνολικό σχεδιασμό σε επίπεδο νομού ή περιφέρειας.
Ο νομός Μεσσηνίας έχει την ιδιαιτερότητα να διαθέτει δυο νοσοκομεία. Πέραν των ιστορικών λόγων, αυτό εξηγείται και από γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της Τρυφιλλίας. Είναι αυτονόητο ότι αυτά τα δυο νοσοκομεία υπόκεινται σε μια ιεράρχηση, με το νοσοκομείο της Καλαμάτας να παίζει τον κεντρικό ρόλο και το νοσοκομείο της Κυπαρισσίας να έχει έναν τοπικό προσανατολισμό για τις βασικές νοσηλευτικές ανάγκες της περιοχής. Τα δυο αυτά νοσοκομεία όμως δεν μπορούν να συγχωνευτούν. Ο βασικός λόγος είναι η γεωγραφική απόσταση που τα χωρίζει. Η τηλεϊατρική υπάρχει. Η τηλεδιοίκηση όμως όχι. Το νοσοκομείο της Κυπαρισσίας χρειάζεται έναν επικεφαλή με συνεχή καθημερινή παρουσία και ολοκληρωμένη διοικητική αρμοδιότητα. Η «εφεύρεση» ενός τοπικού υποδιοικητή αποτελεί απλώς ένα γραφειοκρατικό τέχνασμα. Αν το θέμα σχετίζεται με την ανάγκη μισθολογικής περικοπής ας βρούμε άλλους τρόπους να το αντιμετωπίσουμε.
Η μοναδική «συγχώνευση» που απαιτείται είναι η ενσωμάτωση όλων των νοσηλευτικών μονάδων σε ένα αποκεντρωμένο, αυτόνομο περιφερειακό σύστημα. Και βέβαια δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός Διοικητικού Συμβουλίου σε επίπεδο νοσοκομείου, πεποίθησή που έχω εκφράσει επανειλημμένα. Διότι ένα ΔΣ υπάρχει για να χαράζει πολιτική, όχι για να την εφαρμόζει. Και δεν υπάρχει πολιτική υγείας σε επίπεδο νοσοκομείου, υπάρχει μόνο εφαρμογή. Η πολιτική υγείας χαράζεται σε επίπεδο κεντρικό και εξειδικεύεται σε επίπεδο περιφερειακό. Για τον λόγο αυτό, πολύ σωστά η περιφερειακή συγκρότηση του νόμου 2889/2001, είχε θεσπίσει ΔΣ σε επίπεδο ΠεΣΥ και συμβούλιο διοίκησης σε κάθε νοσοκομείο.
Οι «κύκλοι νοσοκομείων» εμφανίζονται σήμερα ως μια ενδιάμεση λύση, που προσθέτει ένα γραφειοκρατικό μηχανισμό στο ήδη ασαφές τοπίο της περιφερειακής συγκρότησης του συστήματος υγείας. Επομένως, θεωρώ καθήκον μου, βάσει και της εμπειρίας μου, τόσο ως μάχιμος ιατρός όσο και γνώστης της διοικητικής πραγματικότητας, να εκφράσω τις επιφυλάξεις μου σε τέτοιους πειραματισμούς.
Επαναλαμβάνω την πάγια θέση μου: η περιφερειακή συγκρότηση είναι σήμερα το πρώτο και καθοριστικό βήμα για την αναβάθμιση του ΕΣΥ. Αυτή η συγκρότηση πρέπει να γίνει σε ένα και μοναδικό επίπεδο, την καλλικρατική περιφέρεια, υπό την άμεση εποπτεία του Υπουργείου Υγείας και αναλαμβάνοντας όλες της συνιστώσες του συστήματος υγείας: το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, την πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας και την πρόνοια.
Η σκέψη να μετατραπεί το νοσοκομείο Κυπαρισσίας σε Κέντρο Υγείας και βραχείας νοσηλείας είναι ένας ακόμη πειραματισμός, άκαιρος και επικίνδυνος. Καταρχήν δεν υπάρχει μελέτη που να στηρίζει μια τέτοια πρόταση. Ας θυμίσουμε ότι η τότε πρόταση του ΠεΣΥ Πελοποννήσου για την συν-λειτουργία των δυο νοσοκομείων, στη βάση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Σχεδίου, διήρκησε πάνω από έναν χρόνο με εμπλοκή ελλήνων και ξένων εμπειρογνωμόνων. Η τεκμηρίωση μιας τέτοιας μετατροπής δεν επιδέχεται καμία προχειρότητα. Επιπλέον, τα προφανή δεδομένα που γνωρίζουμε δεν συνηγορούν για μια τέτοια εξέλιξη. Αντιθέτως, όλα δείχνουν ότι το νοσοκομείο της Κυπαρισσίας, στο πλαίσιο της συμπληρωματικής του λειτουργίας με το νοσοκομείο Καλαμάτας, οφείλει να καλύψει βασικές ανάγκες του παθολογικού, χειρουργικού και παιδιατρικού τομέα, στηρίζοντας και την άριστη μονάδα τεχνητού νεφρού. Επίσης κάθε πρόταση θα πρέπει να λάβει υπόψη της τη μελετητική δουλειά που έγινε πριν από λίγα μόλις χρόνια, έτσι ώστε να μην προσπαθούμε κάθε τόσο να εφεύρουμε την πυρίτιδα.
Είναι γεγονός ότι καθυστερούμε εδώ και χρόνια να πάρουμε τις απαραίτητες γενναίες αποφάσεις για την αναβάθμιση του ΕΣΥ. Η παρούσα κυβέρνηση έχει αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες, κυρίως για τον έλεγχο των δαπανών, που είχαν εντελώς εκτροχιαστεί υπό την προηγούμενη κυβέρνηση. Πρέπει τώρα, όχι να αναλωθούμε σε επιμέρους μικρά βήματα, αλλά να παρουσιάσουμε το όραμά μας για την υγεία με ένα συνολικό σχέδιο τόσο για την Υγεία όσο και για το βασικό εργαλείο που την υπηρετεί, δηλαδή το εθνικό σύστημα υγείας.
