ΓΕΥΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΜΑΝΗ
Οι επισκέπτες της Μάνης το Σάββατο 26 Μαρτίου απόλαυσαν στην Αρεόπολη τη ζεστή φιλοξενία των ντόπιων με χοιρινολιχουδιές και αργκουτσάρια.Υπό την αιγίδα του Δήμου Ανατολικής Μάνης και με την συμμετοχή των επαγγελματιών – παραγωγών της περιοχής και του Συλλόγου Αρεοπολιτών «Πέτρος Μαυρομιχάλης» στην ιστορική πρωτεύουσα της Μάνης συναντήθηκαν δύο τόποι με ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς η Λακωνία και η Καστοριά.
Σ΄ αυτό το μανιάτικο κάλεσμα ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε με την παρουσία του ο πολιτιστικός σύλλογος Ο ΔΑΡΒΑΡΗΣ Κλεισούρας που παρουσίασε τα Αρκουτσάρια.
Η Κλεισούρα είναι μία από τις πιο ιστορικές και ένδοξες κωμοπόλεις της Καστοριάς που ανέδειξε πλήθος πνευματικών προσωπικοτήτων και εμπόρων την εποχή της ακμής της.
Το Σάββατο , από το πρωί, στην πλατεία της Αρεόπολης, οι ψησταριές πήραν φωτιά και οι επισκέπτες, οι οποίοι κατάκλυσαν τη περιοχή λόγω του τριημέρου της 25ης Μαρτίου, γεύτηκαν παραδοσιακές γεύσεις, με ένα προϊόν, που είναι σήμα κατατεθέν της Μάνης.
Προσφέρθηκαν σύγκλινο, λουκάνικα, τσιγαρίδες, πανσέτες, λαλάγγια, τηγανίτες, ομελέτες με σύγκλινο, άφθονο κρασί και όλα αυτά με την βοήθεια και την εθελοντική προσφορά των γυναικών που συνέδραμαν αυτή την προσπάθεια.
Παράλληλα οι επισκέπτες γνώρισαν από κοντά την παρασκευή και τον τρόπο καπνίσματος του σύγκλινου με φασκόμηλο. Η παράδοση διατηρείται ζωντανή στη Μάνη και οι παλαιότεροι την μεταλαμπαδεύουν με πάθος στους νεότερους.
Στη Β. Ελλάδα, την Ήπειρο, τη Θράκη και κατ' επέκταση και στον Πόντο και τη Μ. Ασία γίνονται την Πρωτοχρονιά, όπως και τα Χριστούγεννα και την ημέρα των Φώτων, αγερμοί ενηλίκων, οι οποίοι μεταμφιέζονται. Συνήθεις ονομασίες των μεταμφιεσμένων του δωδε¬καημέρου είναι Ρογκάτσια και Ρουγκατσιάρια με διάφορες κατά τόπους παραλλαγές, όπως Αργκουτσιάρια, Λιουγκατζιάρια, Λογκατσάρια, Λουκατσάρια. Ρογκατσάδες, Ρουγκατσιαραίοι, Ρουγκουτσιάρια κ.ά.
Οι όμιλοι αυτοί των μεταμφιεσμένων δίνουν στην ύπαιθρο και διάφορες παραστάσεις που έχουν κάποτε δραματικό (θεατρικό) χαρακτήρα.
Η εκπληκτική αντοχή του εθίμου των μεταμφιέσεων στον χρόνο και η διάσωση μέσω αυτού πανάρχαιων λατρευτικών στοιχείων και δοξασιών δεν είναι δυσερμήνευτη, αφού από τις ευετηρικές τελετές ο λαός κράτησε κυρίως το εύθυμο στοι¬χείο, μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα χαράς και πανηγυρισμού.
Οι μεταμφιέσεις του δωδεκαημέρου είναι εκδηλώσεις οι οποίες συνάπτονται με τις ρωμαϊκές εορτές που εντοπίζονται στις χειμερινές τροπές του ήλιου και αντιστοιχούν στα χειμερινά Διονύσια, που τελούνταν μεταξύ 15ης Δεκεμβρίου και 15ης Ιανουαρίου. Όλες αυτές οι τελετές έχουν πανάρχαια καταγωγή και χαρα¬κτήρα ευετηρικό, είναι δηλαδή εορτές με κύριο σκοπό την καλοχρονιά.
Οι μεταμφιέσεις αποτελούσαν το κύριο χαρακτηριστικό των παραπάνω αναφερόμε¬νων ρωμαϊκών εορτών και εισήχθησαν σ' αυτές από την αρχαία ελληνική λατρεία.
Γλωσσολογικά, αν προσπαθήσει κανείς να βρει την ετυμολογία της λέξης αργκου¬τσιάρια (βλαχ. argutsiarί), ίσως θα πρέπει να αποδεχτεί ως ρίζα την λατινική λέξη rogator-¬oris ( = ζητιάνος) και το ρήμα rogare (=παρακαλώ, δέομαι), από τα οποία προέκυψε το ελάχιστα χρησιμοποιούμενο σήμερα ρήμα της βλάχικης γλώσσας rogu ή arogu που σημαί¬νει παρακαλώ, δέομαι. Η λέξη ίσως προέρχεται και απ' την λατινική λέξη ruga-ae (= ρυτί¬δα προσώπου) και το ρήμα rugoare (= ρυτιδούμαι, ασχημίζω), που στα βλάχικα μεταπλά¬στηκαν σε ruga tsi are (= αυτός που έχει ρυτιδωμένο πρόσωπο. Πράγματι, παλαιότε¬ρα, η ομάδα των μεταμφιεσμένων ανδρών περιφερόταν στους δρόμους του χωριού χορεύ¬οντας και μαζεύοντας φαγητά, γλυκά ή χρήματα που στο τέλος τα κατανάλωναν σε κοινό γλέντι (σήμερα διατηρούνται ελάχιστα κατάλοιπα αυτής της πράξης).
Η Κλεισούρα Καστοριάς διατήρησε τη ρωμαϊκή περίοδο μεταμφίεσης, δηλαδή την περίοδο του Δωδεκαημέρου και ιδιαίτερα για τα αργκουτσιάρια την ημέρα της Πρωτοχρονιάς. Το έθιμο λοιπόν αυτό της πλήρους μεταμφίεσης μεταφυτεύτηκε στους Βλάχους γύρω στο 146 μ.Χ. με την Ρωμαιοκρατία.
Το έθιμο όμως ανδρώθηκε στην Κλεισούρα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πήρε το ρόλο του δρώμενου και απέκτησε συμβολικό χαρακτήρα. Τα αργκουτσιάρια απε¬τέλεσαν μια ομάδα με αρχηγό και παλικάρια και πήραν χαρακτήρα εθνικοαπελευθερωτι¬κό. Η ομάδα αυτή φανερώνει την καταστολή της δράσης ενός Τούρκου δυνάστη, του Γκέκα ή Γκέγκανου και της αρπακτικής του όρεξης για μια ντόπια κοπέλα, της γνωστής στο δρώμενο Κοκόνας Τα παλικάρια τον απαγάγουν μαζί με την κοπέλα και τον οδη¬γούν δέσμιο και δεσμώτη πια, σε κωμικούς και χορευτικούς εξευτελισμούς.
Οι συμμετέχοντες στο δρώμενο και η ενδυμασία τους
Κάθε παρέα αποτελείται από τα εξής "πρόσωπα":
Τον "τσερκέζο"
Είναι ο επικεφαλής της ομάδας, αυτός που την διευθύνει. Είναι ντυμένος με μαύρο μάλλινο σαλβάρι, μαύρο πουκάμισο και αμάνικο γιλέκο και φορά τσαρούχια. Στο χέρι κρατά γκλίτσα με την οποία διευθύνει την παρέα προπορευόμενος αυτής.
Το" γκέκα ή γκέγκανο"
Είναι ο Τουρκαλβανός που έχει αρπάξει την κοκόνα, Φορά μαύρο κοντό ως το γόνα¬το παντελόνι με μάλλινο άσπρο καλτσόν από κάτω και τσαρούχια, πουκάμισο και γιλέκο με υπέροχα κεντήματα, μεταξωτό μαντήλι στο κεφάλι και μάσκα στο πρόσωπο.
Την "κοκόνα"
Είναι η βασική και μοναδική γυναικεία μορφή της ομάδας, ντυμένη ευρωπαϊκά, που την παριστάνει πάντα άνδρας, μια και στο έθιμο συμμετέχουν μόνο άνδρες. Είναι η μόνη μορφή του θιάσου που σήμερα δεν φορά μάσκα όπως παλιά. Στο χέρι κρατά μια ομπρέ-λα ηλίου (παρασόλι)
Τους "αργκουτσιάρηδες"
Είναι ντυμένοι με τους τοπικούς μαύρους ντουλαμάδες, τους μανδύες που εισήχθη¬καν στο έθιμο μετά το Μακεδονικό Αγώνα, και άσπρες μακριές κάλτσες και περικνημίδες πλεγμένες με μαλλί ή βαμβάκι, πάνω από τις οποίες θα δέσει τις μαύ¬ρες καλτσοδέτες με φούντες με κερί για να μην καταστρέφεται από την υγρασία που δημιουργούν τα χνώτα.
Τα όργανα και οι χοροί
Για το γιορτάσι αυτό έφερναν τους ζουρνάδες και τα νταούλια
Οι μεταμφιεσμένοι χορεύουν συνήθως:
1. Κατινιώ αλ Παπαπέτρη (κλεισουριώτικη καρναβαλίστικη πατινάδα).
2. Ούνα ταχινά (κλεισουριώτικος συρτός που χορεύεται από την κοκόνα).
3. Τσάμικο βαρύ (χορεύεται από το γκέγκανο).
4. Μουρίκι (κλεισουριώτικος τσάμικος χορός).
5. Μπεράτι.
6. Στα τρία (χοροί όπως Χασάπικο, Χάιδω, Παιδιά της Σαμαρίνας κ.ά.)
7. Γκάιντα.
8. Ναουσαίικο (πρόκειται για το χορό Μουσταμπέικο).
Το δρώμενο ενθουσίασε τους παρευρισκόμενους και οι εκδηλώσεις αγάπης από όλους ήταν ιδιαίτερα θερμές. Υπήρξε, δε, πρόσκληση η οποία και έγινε αποδεκτή, να επισκεφθεί αντιπροσωπεία του Δήμου Ανατολικής Μάνης την Κλεισούρα τον Αύγουστο, περίοδο κατά την οποία πραγματοποιούνται εκδηλώσεις από τον Σύλλογο.
Από πλευράς Δήμου Ανατολικής Μάνης αλλά και του Συλλόγου Αρεοπολιτών Μάνης «Πέτρος Μαυρομιχάλης» δόθηκαν στους φιλοξενούμενους αναμνηστικά δώρα , ενώ ο κοινός χορός όλων στο τέλος της εκδήλωσης ήταν μια ακόμα απόδειξη αγάπης, φιλίας και φιλοξενίας.
