Κονσερβοποίηση είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη διατήρηση των τροφίμων για μακρές χρονικές περιόδους με τη συσκευασία τους σε αεροστεγή δοχεία. Αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 18ου αιώνα, ως ένας τρόπος για να υπάρχει μια σταθερή πηγή τροφής για τους στρατιώτες στον πόλεμο.
Η διαδικασία της κονσερβοποίησης μπορεί να διαφέρει ελαφρώς από το ένα προϊόν στο άλλο, αλλά υπάρχουν τρία βασικά βήματα:
Επεξεργασία: Οι τροφές αποφλοιώνονται, κόβονται σε φέτες, ψιλοκόβονται, αφαιρούνται τα κουκούτσια τους, τα κόκαλα, το κέλυφος, ή ακόμα και μαγειρεύονται.
Σφράγιση: Οι επεξεργασμένες (πλέον) τροφές μπαίνουν και σφραγίζονται σε κονσέρβες.
Θέρμανση: Οι κονσέρβες θερμαίνονται για να εξοντωθούν τα επιβλαβή βακτήρια και να προληφθεί τυχόν αλλοίωση της τροφής.
Αυτή η διαδικασία επιτρέπει στην τροφή να είναι ασφαλής για κατανάλωση για 1 έως 5 έτη, ή και περισσότερο σε ορισμένες περιπτώσεις. Τα πιο κοινά κονσερβοποιημένα τρόφιμα περιλαμβάνουν φρούτα, λαχανικά, όσπρια, σούπες, κρέατα και θαλασσινά.
Κονσέρβες: Πώς επηρεάζουν την θρεπτικότητα της τροφής
Τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα συχνά πιστεύεται ότι είναι λιγότερο θρεπτικά από τα φρέσκα, ή τα κατεψυγμένα, αλλά η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια. Στην πραγματικότητα, η κονσερβοποίηση διατηρεί τα περισσότερα από τα θρεπτικά συστατικά της εκάστοτε τροφής.
Οι πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες και το λίπος δεν επηρεάζονται από τη διαδικασία. Τα περισσότερα μέταλλα και οι λιποδιαλυτές βιταμίνες, όπως οι βιταμίνες A, D, E και Κ, επίσης διατηρούνται ακέραια.
Ως εκ τούτου, οι μελέτες δείχνουν ότι τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά δεν χάνουν σε θρεπτικότητα όταν μπαίνουν σε κονσέρβες.
Ωστόσο, επειδή η κονσερβοποίηση περιλαμβάνει και την έκθεση της κονσέρβας σε υψηλή θερμότητα, οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες, όπως η βιταμίνη C και η βιταμίνη Β μπορεί να καταστραφούν.
Από την άλλη πλευρά, αυτές οι βιταμίνες είναι ευαίσθητες στην θερμότητα και τον αέρα γενικά, οπότε μπορούν να χαθούν ακόμα και κατά τη διάρκεια της κανονικής επεξεργασίας, δηλαδή με το απλό μαγείρεμα και τις μεθόδους αποθήκευσης που χρησιμοποιούνται στο σπίτι.
Επίσης, ενώ η διαδικασία κονσερβοποίησης μπορεί να προκαλέσει βλάβη σε ορισμένες βιταμίνες, μπορεί και να αυξήσει άλλες χημικές ενώσεις που κάνουν καλό στην υγεία.
Για παράδειγμα, οι ντομάτες και το καλαμπόκι απελευθερώνουν περισσότερα αντιοξειδωτικά όταν θερμαίνονται, κάτι που κάνει τις κονσέρβες αυτών των προϊόντων μια ακόμα καλύτερη πηγή αντιοξειδωτικών.
Οι κονσέρβες μπορεί να περιέχουν μικροποσότητες δισφαινόλης-Α
Η δισφαινόλη-Α (Bisphenol-A, ή BPA) είναι μια χημική ουσία που χρησιμοποιείται συχνά στην συσκευασία τροφίμων, όπως και στις κονσέρβες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η BPA στα κονσερβοποιημένα τρόφιμα μπορούν να μεταφερθεί από την επένδυση του μεταλλικού δοχείου μέσα στο φαγητό που τρώμε.
Μία μελέτη εξέτασε 78 διαφορετικές κονσέρβες τροφίμων και έδειξε ότι υπήρχαν μικροποσότητες BPA στην περιεχόμενη τροφή σε πάνω από το 90% αυτών. Επίσης, κατέστησε σαφές ότι η κατανάλωση κονσερβοποιημένων τροφών είναι η κύρια αιτία έκθεσης ενός ατόμου στην BPA.
Αν και τα στοιχεία δεν είναι σαφή, ορισμένες μελέτες σε ανθρώπους έχουν συνδέσει την BPA με προβλήματα υγείας, όπως καρδιοπάθειες, διαβήτη τύπου-2 και ανδρική σεξουαλική δυσλειτουργία.
Όλα τα παραπάνω, βέβαια, ισχύουν μόνο στην περίπτωση που κάποιος καταναλώνει πολύ μεγάλες ποσότητες κονσερβοποιημένων τροφών για πολύ μακρύ χρονικό διάστημα. Μόνο έτσι οι ποσότητες BPA μπορεί να φτάσουν σε τέτοια επίπεδα, ώστε να προκαλέσουν προβλήματα υγείας.
Οι κονσέρβες έχουν πρόσθετο αλάτι, ζάχαρη, ή συντηρητικά
Αλάτι, ζάχαρη και συντηρητικά προστίθενται μερικές φορές κατά τη διαδικασία κονσερβοποίησης.
Μερικά κονσερβοποιημένα τρόφιμα μπορεί να έχουν πολύ αλάτι. Αν και αυτό δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία για τους περισσότερους ανθρώπους, μπορεί να είναι πρόβλημα για ορισμένους, όπως τα άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση.
Οι κονσέρβες μπορεί, επίσης, να περιέχουν πολύ πρόσθετη ζάχαρη, η οποία μπορεί να έχει πολλαπλές επιβλαβείς συνέπειες στον οργανισμό. Η περίσσεια της ζάχαρης έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο πολλών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της παχυσαρκίας, των καρδιακών παθήσεων και του διαβήτη τύπου-2.
Μπορεί, επίσης, μια κονσέρβα να περιέχει μια ποικιλία από άλλα φυσικά ή χημικά συντηρητικά.
Τι να προσέχετε, όταν αγοράζετε κονσέρβες
Όπως συμβαίνει με όλα τα τρόφιμα, είναι σημαντικό να διαβάζετε την ετικέτα και την λίστα συστατικών.
Αν η πρόσληψη αλατιού είναι πρόβλημα για σας, επιλέξτε κονσέρβες που αναγράφουν στην ετικέτα τους “χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο” ή “χωρίς πρόσθετο αλάτι”.
Για να αποφύγετε την επιπλέον ζάχαρη, επιλέξτε φρούτα σε κονσέρβα σε νερό, ή σε χυμό, αντί για σιρόπι.
Μπορείτε, επίσης, να στραγγίσετε και να ξεπλένετε τα τρόφιμα όταν τα βγάζετε από την κονσέρβα, για να μειώσετε το περιεχόμενο σε αλάτι και ζάχαρη.
Πολλά κονσερβοποιημένα τρόφιμα δεν περιέχουν καθόλου πρόσθετα συστατικά, αλλά ο μόνος τρόπος για να το δείτε αυτό είναι να διαβάσετε τον κατάλογο συστατικών στην ετικέτα.
iatropedia
