Οι ερευνητές του Τμήματος Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας του Κέμπριτζ, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό γνωσιακής επιστήμης "Trends in Cognitive Science", κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όλες αυτές οι διηγήσεις δεν είναι παρά "τρικ" του μυαλού και όχι αυθεντικές περιηγήσεις στο υπερπέραν.
"Ο εγκέφαλός μας είναι πολύ ικανός στο να μας εξαπατά", δήλωσε χαρακτηριστικά η ερευνήτρια δρ Καρολάιν Βατ.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, πολλές από τις συνήθειες επιθανάτιες αναφορές μπορούν να εξηγηθούν με βάση την προσπάθεια του νου να βγάλει νόημα από τις ασυνήθιστες αισθήσεις και αντιλήψεις που λαμβάνουν χώρα στη διάρκεια ενός τραυματικού συμβάντος.
"Πολλοί άνθρωποι που βιώνουν μια επιθανάτια εμπειρία, δεν βρίσκονται σε πραγματικό κίνδυνο να πεθάνουν, αλλά οι περισσότεροι νομίζουν πως είναι. Οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι όλες οι όψεις μιας επιθανάτιας εμπειρίας έχουν βιολογική βάση", δήλωσε η Βατ.
Σε μία τυπική περίπτωση επιθανάτιας εμπειρίας, όσοι τη βιώνουν, έχουν την (εσφαλμένη) επίγνωση ότι έχουν πεθάνει, κάτι όμως που συμβαίνει επίσης και σε μια σπάνια νευρολογική διαταραχή, το "σύνδρομο Κοτάρ", στην οποία ένας άνθρωπος νιώθει σαν πτώμα που περπατάει, καθώς πιστεύει ότι είναι ήδη νεκρός.
Συνηθισμένες είναι και οι αναφορές για εξωσωματικές εμπειρίες, στις οποίες συνήθως οι άνθρωποι νιώθουν να "πλέουν" στον αέρα πάνω από τον εαυτό τους και τους άλλους μέσα σε ένα χώρο. Όμως, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τέτοιες εντυπώσεις μπορούν επίσης να δημιουργηθούν στο νου τεχνητά μέσω διέγερσης μιας συγκεκριμένης περιοχής του εγκεφάλου, η οποία ρυθμίζει την αντίληψη και την επίγνωση.
Όσο για το περίφημο "φως στην άκρη του σκοτεινού τούνελ", το οποίο μερικοί έχουν συσχετίσει με την πρόγευση του επέκεινα και του παραδείσου, είναι κάτι που επίσης είναι δυνατό να προκληθεί τεχνητά στο εργαστήριο, ενώ κάτι ανάλογο βιώνουν καμία φορά και οι πιλότοι αεριωθουμένων, όταν υφίστανται μεγάλες επιταχύνσεις βαρύτητας (το φαινόμενο της "υπερτασικής συγκοπής").
Αμερικανοί ερευνητές πιστεύουν ότι το "τούνελ" προκαλείται από την ελλιπή τροφοδοσία αίματος και οξυγόνου στα μάτια.
Τα δυνατά αισθήματα ευδαιμονίας και ευφορίας, επίσης κοινά στις επιθανάτιες εμπειρίες, είναι δυνατό να προκληθούν μέσω διαφόρων φαρμάκων. Μεταξύ άλλων, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η ορμόνη νοραδρεναλίνη, που απελευθερώνεται από τον εγκέφαλο, μπορεί να δημιουργήσει έντονα θετικά συναισθήματα, ψευδαισθήσεις και άλλες ψυχικές εμπειρίες παρόμοιες με αυτές των επιθανάτιων.
Εν κατακλείδι, κατά τους επιστήμονες, "η επιστημονική εμπειρία δείχνει ότι όλες οι όψεις μιας επιθανάτιας εμπειρίας έχουν νευρο-φυσιολογική ή ψυχολογική βάση".
