Στην εποχή μετά το κάρβουνο - Η ιστορία της δίκαιης μετάβασης

Η μετάβαση στην εποχή μετά το κάρβουνο πρέπει να γίνει δίκαια και να μην αφήσει κανέναν πίσω

Στην ιστορική περιοχή της Σιλεσίας στη νότια Πολωνία, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, εργαζομένων και οργανώσεων από την Ελλάδα, την Πολωνία και τη Γερμανία, συναντήθηκαν το διάστημα 25-28 Νοεμβρίου στο πλαίσιο του προγράμματος «Δίκαιη Μετάβαση για την Ανατολική και Νότια Ευρώπη ». Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα “European Climate Initiative” (EUKI) του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Γερμανίας και διοργανώνεται από τα γραφεία WWF Βουλγαρίας, WWF Ελλάδας, WWF Πολωνίας και WWF Γερμανίας. 

Η εκπαιδευτική επίσκεψη στην ανθρακική περιφέρεια της Σιλεσίας είχε ως στόχο την ενημέρωση για τη διαδικασία της απανθρακοποίησης που πραγματοποιείται αυτό το διάστημα στην Πολωνία και τις επιπτώσεις της τόσο στην τοπική κοινωνία, όσο και στους εργαζομένους της βιομηχανίας εξορύξεων.

Η επίσκεψη ήταν μία ευκαιρία για τους συμμετέχοντες από τις συγκεκριμένες χώρες που όλες είναι σε κάποιο διαφορετικό στάδιο μετάβασης από το κάρβουνο, να δουν από κοντά τις προκλήσεις και τη στρατηγική που ακολουθεί η χώρα και να μπουν σε μία εποικοδομητική συζήτηση σχετικά με τη μετάβαση στην εποχή μετά το κάρβουνο που πρέπει να είναι δίκαιη για όλους.

Το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσκεψη στα γραφεία της Tauron Group, της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής ενέργειας στην Πολωνία, η οποία πρόσφατα ανακοίνωσε σχέδιο μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και επενδύσει στην πράσινη ενέργεια, όπου και διεξήχθη συζήτηση μεταξύ της διοίκησης της εταιρείας και των συμμετεχόντων σχετικά με τη στρατηγική που θα ακολουθήσει η εταιρεία την επόμενη ημέρα της μετάβασης. Επίσκεψη, επίσης, πραγματοποιήθηκε στο ορυχείο Sobieski που ανήκει στην ίδια εταιρεία και συνεχίζει να λειτουργεί με κάρβουνο. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν τις πόλεις Rybnik, Jastrzebie-Zdroj και Bytom που καταγράφουν τα πιο υψηλά ποσοστά ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ε.Ε. Μάλιστα, εκεί οργανώθηκαν ανοιχτές συζητήσεις με την τοπική κοινότητα, εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και εργαζομένους, αλλά και ξεναγήσεις σε επιχειρήσεις και πρωτοβουλίες πολιτών που αναπτύσσουν εναλλακτικές και βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες στις περιοχές Chwalowice, Niedobczyce και Nikiszowiec της Πολωνίας.

Το βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από την επίσκεψη στην Πολωνία μετουσιώνεται σε μια μόνο φράση: η καύση του κάρβουνου δεν προκαλεί μόνο καταστροφή του περιβάλλοντος, αλλά ευθύνεται και για σοβαρά προβλήματα υγείας στους ανθρώπους. Με αυτό ως δεδομένο, δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι οι πολίτες της Πολωνίας επιθυμούν άμεση μετάβαση σε ένα πιο καθαρό μέλλον, καθώς η περιοχή της Σιλεσίας συγκεντρώνεί από τα πιο υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ε.Ε. Αντίστοιχα, οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης κατανοούν πλέον ότι οι επενδύσεις σε πιο υπεύθυνες οικονομικές δραστηριότητες, μακριά από το κάρβουνο, έχουν πολλαπλά οφέλη για την εγχώρια οικονομία και την τοπική ανάπτυξη. Ωστόσο, η μετάβαση προς ένα πιο καθαρό και βιώσιμο μέλλον προσκρούει στην εμμονή της πολωνικής πολιτικής ηγεσίας στην εξάρτηση από το κάρβουνο, γεγονός που φάνηκε από την αρνητική στάση που τηρεί στο στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050.

«Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το Ευρωκοινοβούλιο πριν από λίγες μέρες κήρυξε την ΕΕ σε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης, απαιτώντας πιο φιλόδοξους στόχους για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης. Για να μην μείνει όμως η πρωτοβουλία αυτή κενό γράμμα, η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να προχωρήσει άμεσα στη δημιουργία ενός Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης με νέους χρηματοδοτικούς πόρους και όχι αναμόχλευση των υπαρχόντων, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η απανθρακοποίηση δεν θα συνδυαστεί με την αντικατάσταση του κάρβουνου με το φυσικό αέριο. Στην Ελλάδα οι λιγνιτικές περιοχές βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι μετά την εξαγγελία του πρωθυπουργού για απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2028. Η κυβέρνηση οφείλει να εκπονήσει άμεσα ένα στρατηγικό σχέδιο για τη δίκαιη μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή, το οποίο θα διαμορφωθεί μέσα από ανοιχτές και συναινετικές διαδικασίες», δήλωσε ο υπεύθυνος ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής στο WWF Ελλάς, Σταύρος Μαυρογένης.