«Στον ασπρόμαυρο κόσμο του γκρι που ζούμε εμείς οι ακτινολόγοι, ό,τι είναι ανοιχτό γκρι μπορεί να είναι είτε μαζικός αδένας (φυσιολογικό) είτε κακοήθεια (παθολογικό). Ό, τι είναι γκρίζο ή προς το μαύρο είναι λίπος. Συνεπώς ένα γκρι μόρφωμα, ένας καρκίνος μέσα σε ένα λιπώδη μαστό δεν κρύβεται εύκολα. Ενώ κάτι που είναι έντονα γκρι, μέσα σε ένα γκρι υπόστρωμα κρύβεται πάρα πολύ εύκολα. Άρα στον πυκνό μαστό μπορεί πολύ εύκολα να χάσουμε βλάβες στην αρχική τους φάση».
Το «Αλεξάνδρα» είναι το μοναδικό δημόσιο νοσοκομείο στη χώρα μας που πραγματοποιεί την ψηφιακή μαστογραφία διπλού φάσματος με σκιαγραφικό. Μία εξέταση που δεν καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ, παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει προσπάθειες από πενταετίας να τιμολογηθεί και να μην επιβαρύνονται οι γυναίκες από την τσέπη τους με 40 ευρώ, όπως τονίζει ο κ. Χαλαζωνίτης. Πρόκειται για μία εξέταση που προφυλάσσει τις γυναίκες από πιθανή άσκοπη βιοψία, και συνεπώς και το σύστημα Υγείας από περιττά κόστη.
Το ακτινολογικό τμήμα του αθηναϊκού νοσοκομείου αποτελεί κέντρο αναφοράς στην Ευρώπη και διεθνώς, με τεράστια εμπειρία σχεδόν 4.500 ψηφιακών μαστογραφιών με σκιαγραφικό, από το 2012, οπότε και έγινε η δωρεά του μηχανήματος από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
«O πυκνός μαστός αφορά τα 2/3 των γυναικών πριν την εμμηνόπαυση και το 1/4 των γυναικών, μετά την εμμηνόπαυση. Στο σύνολο των Ελληνίδων αγγίζει το 40% όλων των γυναικών. Και σαν προφίλ αφορά γυναίκες που έχουν ένα σωματότυπο πιο αδύνατο από το μέσο όρο, καθώς επίσης και γυναίκες που μετά την εμμηνόπαυση παίρνουν ορμονική θεραπεία».
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει νόμος που να υποχρεώνει τον ακτινολόγο να διαβαθμίζει την πυκνότητα
Τι λογίζεται όμως πυκνός μαστός; Υπάρχει άραγε διαβάθμιση και πώς αυτή καταγράφεται; Ο μαστός αποτελείται από μαζικό αδένα, λίπος και συνδετικό ιστό. Οι γυναίκες που έχουν μεγαλύτερο ποσοστό μαζικού αδένα έχουν πυκνό μαστό, εξηγεί ο κ. Χαλαζονίτης: Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία είναι οι γυναίκες που έχουν λιπώδη μαστό και αποτελούν το ένα δέκατο στο σύνολο των γυναικών. Η δεύτερη κατηγορία είναι γυναίκες που έχουν διάσπαρτα αδενικά στοιχεία και είναι σε ποσοστό τέσσερις στις δέκα. Η τρίτη κατηγορία είναι γυναίκες που έχουν πυκνό μαστό, επίσης τέσσερις στις δέκα. Και η τέταρτη κατηγορία είναι οι γυναίκες που έχουν εξαιρετικά πυκνό μαστό και είναι μία στις δέκα. «Σε παραπάνω από μισές Πολιτείες της Αμερικής, ο πυκνός μαστός πρέπει να περιγράφεται, ώστε να αξιολογείται ως πιθανότητα κινδύνου. Στην Ελλάδα κανένας νόμος δεν μας υποχρεώνει να το κάνουμε αυτό, ωστόσο, πολλοί από μας τους ακτινολόγους το χρησιμοποιούμε, για να ευαισθητοποιήσουμε τόσο τη γυναίκα, όσο και το γιατρό που την παρακολουθεί (γυναικολόγο, μαστολόγο ή χειρουργό μαστού)».
Η ψηφιακή μαστογραφία «καλύπτει» τη γυναίκα με πυκνό μαστό κατά 50%
Και στο σημείο αυτό προκύπτει εύλογα το ερώτημα, σε τι ποσοστό καλύπτεται μία γυναίκα με πυκνό μαστό από μία απλή ψηφιακή μαστογραφία; Σύμφωνα με τον ακτινολόγο σε περιπτώσεις εξαιρετικά πυκνού μαστού, η συγκεκριμένη μαστογραφία καλύπτει την γυναίκα σε ποσοστό 50%, ενώ σε περιπτώσεις απλώς πυκνού μαστού, το ποσοστό φτάνει στο 70%. «Να μην παρερμηνευθώ όμως γιατί η μαστογραφία αποτελεί μέχρι τώρα τη μία και μοναδική μέθοδο έγκαιρης διάγνωσης καρκίνου του μαστού. Ωστόσο όταν ο μαστός είναι πυκνός η μαστογραφία μπορεί να μην έχει έγκυρη διάγνωση. Κάτι που σημαίνει ότι μπορεί πολύ εύκολα να μας ξεφύγουν βλάβες στην αρχική τους φάση που είναι εύκολα θεραπεύσιμες». Εξ αυτού του λόγου όπως αναφέρει ο κ. Χαλαζωνίτης ακολουθούνται μαστογραφικές τεχνικές: «Δηλαδή η τομοσύνθεση και η μαστογραφία με σκιαγραφικό που κάνουμε εμείς. Ακόμη μπορούμε να προβούμε σε έλεγχο με υπερηχογράφημα που είναι μη μαστογραφική τεχνική, ή μαγνητική μαστογραφία. Με τη μαστογραφία που κάνουμε εμείς, που είναι τεχνική η οποία βασίζεται στην αιμοδυναμική μελέτη της βλάβης, αναδεικνύουμε την πυκνότητα της κακοήθειας.
Ο μοναδικός ψηφιακός μαστογράφος με σκιαγραφικό σε όλο το δημόσιο
Στην Ελλάδα πού αλλού όμως μπορεί μία γυναίκα να κάνει ψηφιακή μαστογραφία με σκιαγραφικό; «Στο δημόσιο είμαστε μόνο εμείς. Στον ιδιωτικό τομέα σε δύο κέντρα στην Αθήνα, πιστεύω σύντομα θα υπάρξει και κάποιο τρίτο, και δυστυχώς κανένα στην περιφέρεια. Πραγματικά λυπηρό αν σκεφτείτε ότι σε μία εβδομάδα από σήμερα οκτώ Ευρωπαίοι και δύο Ασιάτες θα συναντηθούμε στο Βερολίνο, για να συζητήσουμε τους τρόπους διάχυσης της μεθόδου αυτής πανευρωπαϊκά και πανασιατικά. Στην Αμερική δε, είναι εξαιρετικά διαδεδομένη».
Ψηφιακή μαστογραφία με σκιαγραφικό ή μαγνητική μαστογραφία;
Όταν μία γυναίκα έχει πυκνό μαστό γιατί να επιλέξει να κάνει ψηφιακή μαστογραφία με σκιαγραφικό και όχι μαγνητική μαστογραφία; Η ερώτηση σας αποτελεί αντικείμενο παγκόσμιας έρευνας μεταξύ των γυναικών που ακολούθησαν και τις δύο μεθόδους, απαντά ο γνωστός ακτινολόγος και εξηγεί. «Η μαγνητική μαστογραφία είναι μία εξαιρετική εξέταση. Ωστόσο είναι ιδιαίτερα ακριβή, χρονοβόρος και δεν γίνεται σε πολλά σημεία. Οπότε μία γυναίκα μπορεί να υποβληθεί σε μία ψηφιακή μαστογραφία με σκιαγραφικό πολύ πιο εύκολα, πιο ανώδυνα, σε πολύ λιγότερο χρόνο. Επιπροσθέτως δε, ο κλινικος γιατρός που θα εκτιμήσει και αυτός τα αποτελέσματα που θα του δώσουμε εμείς, είναι πολύ περισσότερο εξοικειωμένος με τη μαστογραφική εικόνα, παρά με την εικόνα της μαγνητικής μαστογραφίας. Για τις γυναίκες με πυκνό μαστό και μέτριο κίνδυνο βάσει ιστορικού, σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Απεικόνιση του Μαστού, η ψηφιακή μαστογραφία με σκιαγραφικό, αποτελεί μέθοδος εκλογής».
Νευρωνικά δίκτυα σύντομα σύμβουλοι των ακτινολόγων
Όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη που φαίνεται ότι πάει να γίνει ισχυρό όπλο των γιατρών στη διάγνωση του καρκίνου μαστού, ο κ. Χαλαζωνίτης αναφέρει:«Εμείς ως εργαστήριο εκπαιδεύουμε ένα νευρωνικό δίκτυο στο ερευνητικό ινστιτούτο Fundação Champalimaud στην Πορτογαλία. Το δίκτυο τροφοδοτείται με μαστογραφίες, οι οποίες έχουν ιστολογική ταυτοποίηση και αυτό εκπαιδεύεται βήμα βήμα, εξέταση την εξέταση, ώστε κάποια στιγμή να αποτελεί σύμβουλο μας στην καθημερινή πράξη, και να μας υποδεικνύει περιοχές του μαστού, οι οποίες είναι αυξημένου κινδύνου. Το κύριο για μας είναι να βρούμε και περιοχές οι οποίες ενδεχομένως στο μέλλον θα αναπτύξουν καρκίνο. Δηλαδή θα λειτουργεί και προληπτικά. Στόχος μας είναι να παρουσιαστεί στο Παναμερικανικό Συνέδριο Ακτινολογίας RSNA τη φετινή χρονιά».
