«Η Ακρόπολις αρχίζει πανελλήνιον σταυροφορίαν δια την απαλλαγής της Ελλάδος από το εξουθενωτικόν καρκίνωμα της γραφειοκρατίας»!
Αυτός ήταν ο πρωτοσέλιδος τίτλος της εμβληματικής, πάλαι
ποτέ, εφημερίδας της Δεξιάς, εν έτει…1957!
Στον υπότιτλο παρουσίαζε
δήλωση πανεπιστημιακού καθηγητή, ονόματι Τσαμπούλα, ο οποίος
γνωστοποιούσε στο κοινό ότι «έλκος στομάχου διεπιστώθει επί πολλών
πολιτών οι οποίοι ενεπλάκησαν εις περιπέτειας με την Διοίκησιν»!
Και, καλά, θα πει κάποιος. Από το ’57 και εντεύθεν, ως το 1974, η χώρα έζησε εκτρωματικές πολιτικές καταστάσεις, που εμπόδισαν την ομαλοποίηση της διοικητικής και θεσμικής ευταξίας. Ας πούμε ότι είναι έτσι – που δεν είναι. Δεν είναι γιατί το σάλπισμα σταυροφορίας της «Ακρόπολις» καταδεικνύει ότι και η τότε αστική τάξη που κηδεμόνευε τη χώρα, είχε κατανοήσει την ανάγκη να ρίξει στο πυρ το εξώτερον το ατέλειωτο χαρτοβασίλειο και τις δολιχοδρομίες, που διήπαν τις σχέσεις κράτους-πολιτών, επειδή έκρινε ότι ήταν κατεξοχήν αντιπαραγωγική διαδικασία και για τη δική της ανάπτυξη. Έκτοτε, παρήλθαν χρόνοι πολλοί. Οι εποχές άλλαζαν, οι πρωθυπουργοί άλλαζαν, οι κυβερνήσεις άλλαζαν, οι επικυρίαχοι της πολιτικής ζωής άλλαζαν, νέα επαγγελματικά και κοινωνικά στρώματα ήρθαν στο προσκήνιο, νέες συνδικαλιστικές σχέσεις δομήθηκαν στη Διοίκηση, αλλά «το τέρας της γραφειοκρατίας» – όπως με βαρετή συχνότητα επαναλάμβαναν τα Μέσα Ενημέρωσης – συνέχισε αλώβητο, αμέριμνο, σαδιστικά αδιάφορο, να κατατρώει τις εργατοώρες των δημοσίων λειτουργών, καθώς και την υπομονή και τον χρόνο των πολιτών.
Το προαναφερθέν πρωτοσέλιδο κατά τύχη έπεσε στην αντίληψή μου την ίδια μέρα που η κα Λούκα Κατσέλη, σε διημερίδα που οργάνωσε με αντικείμενο την έξοδο από την κρίση, ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Το σημερινό σύστημα δεν μπορεί πλέον να διοικηθεί, πόσο μάλλον να παράγει αποτελέσματα:
Τα 15 σημερινά υπουργεία εξασκούν 23.142 αρμοδιότητες, ενώ δομούνται σε 149 Γενικές διευθύνσεις, 886 Διευθύνεις και 3.720 Τμήματα. Υπάρχουν 6.500 Κώδικες στον προϋπολογισμό, 7.445 μέλη διοικητικών συμβουλίων και 14 διαφορετικοί τρόποι για πρόσληψη στο δημόσιο»!
Όσο για την ανάπτυξη, το άρρωστο έδαφος στο οποίο μαραζώνει, το παρουσίασε ανάγλυφα η ίδια, λέγοντας: «Ποιος θα επενδύσει όταν για ένα μικρό έργο αφαλάτωσης στη Χάλκη απαιτήθηκαν 2 υπουργικές αποφάσεις, 2 κοινές υπουργικές αποφάσεις, 38 διοικητικές αποφάσεις, ενώ η τελευταία απόφαση του τμήματος Βιομηχανικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, έκανε αναφορά σε 87 φύλλα κυβέρνησης;»!
Το επόμενο δυνατό χτύπημα, το έδωσε ο καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης, Παν. Καρκατσούλης: «Υπάρχουν 1.504 Δημόσια Νομικά Πρόσωπα με 23.142 αρμοδιότητες. Ο προϋπολογισμός ταξινομεί τις δαπάνες σε 6.500 κωδικούς. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις υπολογίζονται σε 171.500 (!), οι νόμοι είναι 3.430, τα Προεδρικά Διάταγματα 20.580 και οι υπουργικές αποφάσεις υπερβαίνουν τις 114.905!».
Εν τω μεταξύ, σε πρόσφατη έκθεση της Ε.Ε. για τη γραφειοκρατία, η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση της κατάταξης, μαζί με την -πρώην κομμουνιστική- Ουγγαρία και τις χώρες της Βαλτικής, μεταξύ των 25 κρατών-μελών.
Η αναποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση και η γραφειοκρατία, όπως αναφέρονται στην έκθεση, ως οι κύριοι «παράγοντες που καθιστούν δυσμενές το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα, αποτρέποντας τις νέες επενδύσεις και την ανάπτυξη».
Δεν είναι τυχαίο που πρόσφατα η Guardian μας πήρε στο ψιλό, κάνοντας λόγο για «βυζαντινή γραφειοκρατία», με αφορμή την αγορά από τον εμίρη του Κατάρ των νησίδων του Ιονίου.
Κάποιοι εστιάζουν στο αν έπρεπε να πουληθούν (σ.σ. συζητήσιμο).
Αφ΄ ης στιγμής όμως αποφασίστηκε, ήταν παγκόσμια πρωτοτυπία να χρειαστούν 18 μήνες «αθάνατης», πάλι κατά Guardian, ελληνικής γραφειοκρατίας για να περαιωθεί η υπόθεση – αν και περαιώθηκε ολοκληρωτικά…
Μάλλον εμπίπτει στην αρμοδιότητα των ιστορικών της κοινωνιολογίας η ανίχνευση των αιτιών αυτού του ζοφώδους κακοφορμισμού και όχι στους τεχνικούς της ορθολογικής διοίκησης. Ίσως επειδή το πρόβλημα είναι βαθύτερα πολιτισμικό. Όπως έγραψε και κάποιος, σε ένα νομικό blog, «η σύγχρονη Ελλάδα διαιωνίζει τις οθωμανικές αρχές διακυβέρνησης και οργάνωσης και τον οθωμανικό πολιτισμό γενικότερα».
Τούτο το κείμενο δεν γράφτηκε για να καταγγείλει (τόσοι έχουν καταγγείλει), δεν γράφτηκε για να φιλοξενήσει λύσεις (έχουν ειπωθεί τα πάντα).
Γράφτηκε επειδή, ακούγοντας τους προαναφερόμενους, μου τριβέλιζε το μυαλό, παραλλαγμένος, ένας στίχος από το γνωστό τραγούδι των Μάνου Χατζιδάκι-Νίκου Γκάτσου:
«Καληνύχτα, πολίτη. Τούτο το κράτος δεν θα αλλάξει ποτέ!» (και συγγνώμη από τους δύο μεγάλους, για την ιεροσυλία…).
Και, καλά, θα πει κάποιος. Από το ’57 και εντεύθεν, ως το 1974, η χώρα έζησε εκτρωματικές πολιτικές καταστάσεις, που εμπόδισαν την ομαλοποίηση της διοικητικής και θεσμικής ευταξίας. Ας πούμε ότι είναι έτσι – που δεν είναι. Δεν είναι γιατί το σάλπισμα σταυροφορίας της «Ακρόπολις» καταδεικνύει ότι και η τότε αστική τάξη που κηδεμόνευε τη χώρα, είχε κατανοήσει την ανάγκη να ρίξει στο πυρ το εξώτερον το ατέλειωτο χαρτοβασίλειο και τις δολιχοδρομίες, που διήπαν τις σχέσεις κράτους-πολιτών, επειδή έκρινε ότι ήταν κατεξοχήν αντιπαραγωγική διαδικασία και για τη δική της ανάπτυξη. Έκτοτε, παρήλθαν χρόνοι πολλοί. Οι εποχές άλλαζαν, οι πρωθυπουργοί άλλαζαν, οι κυβερνήσεις άλλαζαν, οι επικυρίαχοι της πολιτικής ζωής άλλαζαν, νέα επαγγελματικά και κοινωνικά στρώματα ήρθαν στο προσκήνιο, νέες συνδικαλιστικές σχέσεις δομήθηκαν στη Διοίκηση, αλλά «το τέρας της γραφειοκρατίας» – όπως με βαρετή συχνότητα επαναλάμβαναν τα Μέσα Ενημέρωσης – συνέχισε αλώβητο, αμέριμνο, σαδιστικά αδιάφορο, να κατατρώει τις εργατοώρες των δημοσίων λειτουργών, καθώς και την υπομονή και τον χρόνο των πολιτών.
Το προαναφερθέν πρωτοσέλιδο κατά τύχη έπεσε στην αντίληψή μου την ίδια μέρα που η κα Λούκα Κατσέλη, σε διημερίδα που οργάνωσε με αντικείμενο την έξοδο από την κρίση, ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Το σημερινό σύστημα δεν μπορεί πλέον να διοικηθεί, πόσο μάλλον να παράγει αποτελέσματα:
Τα 15 σημερινά υπουργεία εξασκούν 23.142 αρμοδιότητες, ενώ δομούνται σε 149 Γενικές διευθύνσεις, 886 Διευθύνεις και 3.720 Τμήματα. Υπάρχουν 6.500 Κώδικες στον προϋπολογισμό, 7.445 μέλη διοικητικών συμβουλίων και 14 διαφορετικοί τρόποι για πρόσληψη στο δημόσιο»!
Όσο για την ανάπτυξη, το άρρωστο έδαφος στο οποίο μαραζώνει, το παρουσίασε ανάγλυφα η ίδια, λέγοντας: «Ποιος θα επενδύσει όταν για ένα μικρό έργο αφαλάτωσης στη Χάλκη απαιτήθηκαν 2 υπουργικές αποφάσεις, 2 κοινές υπουργικές αποφάσεις, 38 διοικητικές αποφάσεις, ενώ η τελευταία απόφαση του τμήματος Βιομηχανικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, έκανε αναφορά σε 87 φύλλα κυβέρνησης;»!
Το επόμενο δυνατό χτύπημα, το έδωσε ο καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης, Παν. Καρκατσούλης: «Υπάρχουν 1.504 Δημόσια Νομικά Πρόσωπα με 23.142 αρμοδιότητες. Ο προϋπολογισμός ταξινομεί τις δαπάνες σε 6.500 κωδικούς. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις υπολογίζονται σε 171.500 (!), οι νόμοι είναι 3.430, τα Προεδρικά Διάταγματα 20.580 και οι υπουργικές αποφάσεις υπερβαίνουν τις 114.905!».
Εν τω μεταξύ, σε πρόσφατη έκθεση της Ε.Ε. για τη γραφειοκρατία, η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση της κατάταξης, μαζί με την -πρώην κομμουνιστική- Ουγγαρία και τις χώρες της Βαλτικής, μεταξύ των 25 κρατών-μελών.
Η αναποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση και η γραφειοκρατία, όπως αναφέρονται στην έκθεση, ως οι κύριοι «παράγοντες που καθιστούν δυσμενές το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα, αποτρέποντας τις νέες επενδύσεις και την ανάπτυξη».
Δεν είναι τυχαίο που πρόσφατα η Guardian μας πήρε στο ψιλό, κάνοντας λόγο για «βυζαντινή γραφειοκρατία», με αφορμή την αγορά από τον εμίρη του Κατάρ των νησίδων του Ιονίου.
Κάποιοι εστιάζουν στο αν έπρεπε να πουληθούν (σ.σ. συζητήσιμο).
Αφ΄ ης στιγμής όμως αποφασίστηκε, ήταν παγκόσμια πρωτοτυπία να χρειαστούν 18 μήνες «αθάνατης», πάλι κατά Guardian, ελληνικής γραφειοκρατίας για να περαιωθεί η υπόθεση – αν και περαιώθηκε ολοκληρωτικά…
Μάλλον εμπίπτει στην αρμοδιότητα των ιστορικών της κοινωνιολογίας η ανίχνευση των αιτιών αυτού του ζοφώδους κακοφορμισμού και όχι στους τεχνικούς της ορθολογικής διοίκησης. Ίσως επειδή το πρόβλημα είναι βαθύτερα πολιτισμικό. Όπως έγραψε και κάποιος, σε ένα νομικό blog, «η σύγχρονη Ελλάδα διαιωνίζει τις οθωμανικές αρχές διακυβέρνησης και οργάνωσης και τον οθωμανικό πολιτισμό γενικότερα».
Τούτο το κείμενο δεν γράφτηκε για να καταγγείλει (τόσοι έχουν καταγγείλει), δεν γράφτηκε για να φιλοξενήσει λύσεις (έχουν ειπωθεί τα πάντα).
Γράφτηκε επειδή, ακούγοντας τους προαναφερόμενους, μου τριβέλιζε το μυαλό, παραλλαγμένος, ένας στίχος από το γνωστό τραγούδι των Μάνου Χατζιδάκι-Νίκου Γκάτσου:
«Καληνύχτα, πολίτη. Τούτο το κράτος δεν θα αλλάξει ποτέ!» (και συγγνώμη από τους δύο μεγάλους, για την ιεροσυλία…).
