Τριτοκοσμική είναι η εικόνα που συναντά κανείς στους δρόμους των ελληνικών πόλεων, με δεκάδες αδέσποτα ζώα, κυρίως σκυλιά, να περιφέρονται χωρίς καμιά φροντίδα.
Τα ανεπαρκή προγράμματα εμβολιασμού και στείρωσης αδέσποτων ζώων, το ξεπερασμένο νομοθετικό πλαίσιο, καθώς και η γενικότερη έλλειψη ευαισθητοποίησης των πολιτών απέναντι στο ζήτημα των αδέσποτων, συντελούν στην ανακύκλωση του προβλήματος, αλλά και στη δυσφήμιση της Ελλάδας στο εξωτερικό.Τη στιγμή που ανεπίσημα στοιχεία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων ανεβάζουν στις 80.000 με 85.000 τον αριθμό των εγκαταλελειμμένων αδέσποτων κάθε χρόνο στην Ελλάδα, στα χαρτιά η κατάσταση μοιάζει μάλλον ειδυλλιακή. Για παράδειγμα, από το 2003 στο δήμο Αθηναίων έχει στελεχωθεί ειδικό τμήμα που εφαρμόζει πρόγραμμα προστασίας ζώων με σκοπό την καταγραφή, τη σήμανση και την περίθαλψη - στείρωσή τους.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του δήμου μέχρι στιγμής, πάνω από 4.000 αδέσποτα ζώα εντάχθηκαν στο πρόγραμμα και δέχτηκαν την απαραίτητη κτηνιατρική φροντίδα, ενώ περίπου 900 ζώα υιοθετήθηκαν από πολίτες. Μάλιστα, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 είχαν διατεθεί συγκεκριμένα κονδύλια για την υλοποίηση προγραμμάτων στείρωσης και τη δημιουργία καταφυγίων με αποκλειστική αρμοδιότητα του εκάστοτε δήμου.
Στη θεωρία λοιπόν, η αντιμετώπιση του προβλήματος της κακοποίησης και εγκατάλειψης ζώων, φαίνεται πως αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά. Εκπρόσωποι Φιλοζωικών Σωματείων καταγγέλλουν ότι τόσο τα κονδύλια όσο και κάποιες παλαιότερες πρωτοβουλίες έχουν κυριολεκτικά «βαλτώσει». Χαρακτηριστικό είναι πως μόλις πριν από μερικές εβδομάδες, κάτοικοι του κέντρου της Αθήνας αντίκρισαν δεκάδες σκυλιά και γάτες, ακόμα και περιστέρια, δηλητηριασμένα από φόλες να αργοπεθαίνουν στον χώρο του Ζαππείου.
Στο μεταξύ, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προωθεί σχέδιο νόμου με το οποίο επιχειρεί να βάλει τάξη στο πρόβλημα με τα αδέσποτα ζώα και τέλος στην εκμετάλλευση ήμερων και άγριων για κερδοσκοπικούς σκοπούς.
Η αρμόδια υφυπουργός, Μιλένα Αποστολάκη, έκρινε πως η υφιστάμενη νομοθεσία για τα ζώα συντροφιάς και τα αδέσποτα ζώα και η προστασία όλων των ζώων από την κακομεταχείριση χρειάζεται περαιτέρω συμπλήρωση.
Και τούτο, διότι η περισυλλογή και διαχείριση των αδέσποτων ζώων γινόταν περιστασιακά και ευκαιριακά, τα καταφύγια ζώων ποτέ δεν οργανώθηκαν συστηματικά και ποτέ δεν ελέγχθηκαν, η σήμανση των σκύλων δεν προχώρησε και ο εθελοντισμός των φιλοζωικών ενώσεων και σωματείων, δεν αξιοποιήθηκε στον βαθμό που έπρεπε.
Ταυτόχρονα, η κακομεταχείριση των ζώων δεν έπαψε να υφίσταται, καθώς επιτρέπεται και συνεχίζεται, ως κατάλοιπο παρελθόντων χρόνων, η χρησιμοποίηση των ζώων σε τσίρκο ή άλλες δημόσιες ψυχαγωγικές, κερδοσκοπικές εκδηλώσεις.
Το μέλος της Πανελλαδικής Συντονιστικής Επιτροπής και της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας, Νατάσα Μπομπολάκη, τονίζει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ότι το σχέδιο νόμου που ετοιμάζει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.
«Εδώ και οκτώ μήνες βρισκόμαστε σε συζητήσεις με την κ. Αποστολάκη, έχουμε καταθέσει προτάσεις οι οποίες αν υιοθετηθούν θα αλλάξουν το θεσμικό πλαίσιο για τα ζώα. Ωστόσο περιμένουμε το τελικό κείμενο, που όπως έχουμε πληροφορηθεί, θα αναρτηθεί εντός των ημερών για τη δημόσια διαβούλευση», λέει η κ. Μπομπολάκη και συμπληρώνει: «Οι ως τώρα προτάσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση και σε κάποιες περιπτώσεις είναι και πολύ προωθημένες».
Ωστόσο συμπλήρωσε ότι κάποια σημεία που έχουν δημοσιοποιηθεί προβληματίζουν τις φιλοζωικές οργανώσεις.
Μερικά απ' αυτά, όπως εξηγεί η κ. Μπομπολάκη, είναι η θεσμοθέτηση της ευθύνης των δήμων για κάθε βλάβη ή ζημία που προκαλείται σε τρίτους από τα αδέσποτα ζώα, η επαναφορά των αδέσποτων ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον, θα γίνεται με συγκεκριμένους περιορισμούς, ως προς την επανατοποθέτησή τους, απαγορεύοντας την επαναφορά τους σε περιοχές με νοσοκομεία, σχολεία, αθλητικά κέντρα, αυτοκινητόδρομους ταχείας κυκλοφορίας, λιμάνια, αεροδρόμια, σε αρχαιολογικούς χώρους καθώς και σε χώρους υψηλής τουριστικής επισκεψιμότητας.
Στα θετικά είναι η πρόβλεψη προστίμων έως 30.000 ευρώ, για όσους κακοποιούν ζώα, η επιβολή μη εξαγοράσιμης ποινή φυλάκισης, η εφαρμογή του μέτρου της ηλεκτρονικής ταυτότητας για όλα τα ζώα, η απαγόρευση αγγελιών για πώληση ή χάρισμα ζώων και η απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα τσίρκο και γενικά θεαμάτων που συμμετέχουν ζώα.
Από την πλευρά της, η υπεύθυνης του γραφείου της Ελληνικής Φιλοζωικής Εταιρείας στο Κορωπί Αττικής, 'Αννα Παλάκη, τονίζει ότι «κάθε μέρα έχω εκατοντάδες μεταφορές με το ασθενοφόρο της Φιλοζωικής Εταιρείας. Από την αρχή της λειτουργίας μας μπορεί να περιθάλψαμε έως και 9.000 αδέσποτα ζώα. Αν και με τον τελευταίο νόμο η κατάσταση έχει βελτιωθεί, ακόμα και σήμερα δεν έχουμε τους συνομιλητές που θα έπρεπε από την πλευρά της Πολιτείας».
Ίδια, όμως, είναι και η κατάσταση στην συμπρωτεύουσα. Η Ρίτσα Αναστασιάδου, «μαμά» δύο χαριτωμένων γάτων και ενεργή ακτιβίστρια στο χώρο της φιλοζωίας, έχει, με προσωπικά της έξοδα, προβεί σε δεκάδες στειρώσεις αδέσποτων ζώων, τη στιγμή που σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της αγοράς η στείρωση γάτας κοστίζει μεταξύ 60 έως 80 ευρώ, ενώ για ένα σκυλάκι το αντίστοιχο κόστος ανέρχεται στα 80 με 120 ευρώ.
«Εγώ δεν ανήκω σε κανένα σωματείο. Βλέπεις, όμως, αν δεν πάρεις εσύ την πρωτοβουλία και πείσεις και μερικούς άλλους, δεν θα αλλάξει ποτέ τίποτα. Η κατάσταση είναι τραγική. Κάποιοι πρέπει να ξυπνήσουν και να ξυπνήσουν γρήγορα», συμπληρώνει η φιλόζωη ακτιβίστρια.
Το νομικό πλαίσιο για τα αδέσποτα είναι πάντως ξεκάθαρο. Ήδη από το 2003 υπάρχει νόμος «περί προστασίας των ζώων-ποινικές κυρώσεις», με διατυπωμένες ποινές και κυρώσεις για τους παραβάτες. Αξιοσημείωτο είναι ότι το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο εισάγει εισαγγελική αρμοδιότητα για την προσωρινή αφαίρεση κατοχής ζώου, σε περιπτώσεις κακομεταχείρισης και την προσωρινή παράδοσή του σε ζωοφιλικό Σωματείο. Παράλληλα, καθορίζεται η αντικειμενική ευθύνη κατόχων σκύλων, ενώ προβλέπεται και φυλάκιση έως 12 μηνών και χρηματική ποινή 5.000 έως 10.000 ευρώ για την χρησιμοποίηση σκύλων σε κυνομαχίες, την παραγωγή γούνας ή κρέατος από σκύλους ή γάτες.
Για την αντιμετώπιση της κατάστασης οι φιλοζωικές οργανώσεις έχουν ήδη καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, πολλών εκ των όποιων μάλιστα δεν κοστίζουν, όπως υποστηρίζουν, το παραμικρό για την υλοποίησή τους.
Η κ. Μπομπολάκη, αναφέρει πως για το θέμα της κακοποίησης, προτείνεται η αύξηση των ποινών έως και 5 έτη και των προστίμων έως 10.000 ευρώ. Επίσης, η μετατροπή των αδικημάτων κατά των ζώων από πλημμέλημα σε κακούργημα, παραμένει ένα από τα καίρια αιτήματα των οργανώσεων. Στις περιπτώσεις δε αυτές, η άσκηση της έφεσης ζητείται να μην έχει ανασταλτικό χαρακτήρα, όπως συμβαίνει σε περιπτώσεις ζωοκτονίας ή ζωοκλοπής κτηνοτροφικών ζώων.
Για τον περιορισμό της εγκατάλειψης των ζώων οι φιλοζωικές οργανώσεις προτείνουν τη θέσπιση χρήσης κονκάρδας, την οποία θα παραλαμβάνει ο ιδιοκτήτης ζώου με την προσκόμιση του βιβλίου υγείας του ζώου. Παράλληλα, προτείνεται και η ηλεκτρονική σήμανση του ζώου, μέθοδος που εφαρμόζεται και στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενδιαφέρουσες είναι και ορισμένες προτάσεις οικονομικού χαρακτήρα, όπως η παροχή έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα της κτηνιατρικής απόδειξης στείρωσης ζώου, ίση με το αναγραφόμενο ποσό της απόδειξης.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Κυνοφιλικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, Θανάσης Γαριβάλδης, προτείνει την «καθαρότητα της ράτσας» ως βασικό μοχλό καταπολέμησης των εγκαταλείψεων. «Τα καθαρόαιμα σκυλιά, ως κουτάβια κοστίζουν από 500 έως 1000 ευρώ, είναι μία πραγματική επένδυση. Εάν μπορούσε να προωθηθεί η υπεύθυνη κυνοφιλία σε συνεργασία με αναγνωρισμένους εκτροφείς, το πρόβλημα πιστεύω θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά» λέει ο κ. Γαριβάλδης.
Το «Καταφύγιο Ηρακλείου», στο Ηράκλειο της Κρήτης, φαίνεται πως αποτελεί μία φωτεινή εξαίρεση στον κανόνα της κοινωνικής αναλγησίας, απέναντι στα αδέσποτα ζώα. «Η βούληση των τοπικών αρχόντων είναι πρωταρχικής σημασίας για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων σε μία κοινότητα», δηλώνει, από την πλευρά της, η Μαρία Χουστουλάκη, μέλος της Συντονιστική Επιτροπής των Φιλοζωικών Σωματείων Ελλάδος .
Το Καταφύγιο που ουσιαστικά λειτουργεί ως πρότυπη κλινική 80 θέσεων, παρέχει ιατρική περίθαλψη στα αδέσποτα ζώα που ελέγχονται αιματολογικά, εμβολιάζονται, στειρώνονται και παραμένουν στην κλινική κατά μέσο όρο δεκαπέντε μέρες για να αναρρώσουν και να ελεγχθούν. Κατόπιν, επανεντάσσονται στο φυσικό τους περιβάλλον με την διαδικασία που περιγράφει ο νόμος, επιστέφοντας τα στις περιοχές απ'Α όπου περισυλλέχθηκαν εφόσον αυτές είναι φιλικές προς τα ζώα, αποφεύγοντας παράλληλα νοσοκομεία ή σχολεία. Τέλος, τα φιλοζωικά σωματεία καταγράφουν τα ζώα και εν συνεχεία φροντίζουν για τον «έλεγχο» τους στους δρόμους. «Στο διάστημα που παραμένουν στο καταφύγιο διενεργείται μία μεγάλη προσπάθεια μέσω πολιτών, εθελοντών, συλλόγων αλλά και του διαδικτύου για την υιοθεσία τους. Φωτογραφίζονται και καταγράφονται τα στοιχεία τους, προκειμένου να βρεθεί ο κατάλληλος κηδεμόνας», τονίζει η κ. Χουστουλάκη. «Με αυτόν τον τρόπο, μόνο στον δήμο Ηρακλείου στειρώνονται 400 αδέσποτα το χρόνο, ενώ υιοθετούνται περίπου 250 ζώα».
Αντίστοιχη πρωτοβουλία, σε συνεργασία Δημοτικών Αρχών και τοπικών οργανώσεων, έχει αναπτυχθεί και στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, όπου βρίσκεται ο Σύνδεσμος Προστασίας και Περίθαλψης Αδέσποτων Ζώων Ανατολικής Θεσσαλονίκης. Ο Σύνδεσμος δημιουργήθηκε πριν από πέντε χρόνια με πρωτοβουλία των δημάρχων Ανατολικής Θεσσαλονίκης, με σκοπό την αντιμετώπιση του προβλήματος των αδέσποτων ζώων στην περιοχή. Στον Σύνδεσμο συμμετέχουν ήδη τα δημοτικά διαμερίσματα Βασιλικών, Επανομής, Θερμαϊκού, Θέρμης, Καλαμαριάς, Ν. Μηχανιώνας, Μίκρας, Πανοράματος, Πεύκων, Πυλαίας και Χορτιάτη.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου, Σταύρο Ζαμπέτογλου, ο συνολικός προϋπολογισμός του Συλλόγου άγγιξε τις 600.000 ευρώ για το 2010, με χρηματοδότηση από τα ταμεία της τοπικής αυτοδιοίκησης και των δημοτικών αυτοδιοικήσεων.
«Ο Σύνδεσμος μας, σε συνεργασία με τους επιστημονικούς συλλόγους των κτηνιάτρων και την διεύθυνση κτηνιατρικής της Περιφέρειας (πρώην νομού Θεσσαλονίκης) εφαρμόζει προγράμματα στειρώσεων, εμβολιασμών και αποπαρασιτισμών αδέσποτων ζώων. Τα ζώα μένουν κοντά μας από μία ημέρα έως και μία εβδομάδα, ενώ μετά είτε δίνονται για υιοθεσία, είτε αφήνονται ελεύθερα. Μέσα στα 5 χρόνια της λειτουργίας μας έχουμε ήδη περιθάλψει, στειρώσει και περιποιηθεί μεταξύ έξι και εφτά χιλιάδων ζώων», εξηγεί ο κ. Ζαμπέτογλου.
Παρά τις όποιες λαμπρές εξαιρέσεις στην αλγεινή εικόνα της προστασίας των αδέσποτων, σύμπτωμα των καιρών αποτελούν δυστυχώς τα αυξημένα περιστατικά εγκατάλειψης ζώων. «Ο κόσμος τα παίρνει συνήθως για τα παιδιά του. Μετά όμως, τα εγκαταλείπουν, είτε γιατί είναι μεγάλη ευθύνη, είτε γιατί έχουν πιεστεί οικονομικά λόγω και της κρίσης», συμπληρώνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας και Περίθαλψης Αδέσποτων Ζώων. Την ίδια ανάγνωση της κατάστασης ενστερνίζεται και η κ. Αναστασιάδου, η οποία λέει ότι «από προσωπική μου εμπειρία, αλλά και από φίλες μου, νιώθω ότι τώρα με την κρίση οι εγκαταλείψεις αυξάνονται». ΑΠΕ - ΜΠΕ
