Από το πρωί εκατομμύρια Ελληνες ψηφίζουν για το «ναι» ή το «όχι» αλλά πάντα με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη ημέρα. Οποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα η χώρα μπαίνει στο δρόμο που μοιάζει έτσι κι αλλιώς με «Γολγοθά» με όλα τα σενάρια να έχουν μπει στο τραπέζι. Ομως, η επιλογή είναι μία. Είτε η χώρα θα μείνει εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας είτε θα γίνει τριτοκοσμική χώρα. Οι πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις θα είναι ραγδαίες και όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά. Από την παραίτηση της κυβέρνησης μέχρι το σχηματισμό άλλης, αλλά και από τη συμφωνία με τους δανειστές ώστε να ανοίξει ξανά η γραμμή ρευστότητας, μέχρι την οριστική ρήξη και τον τέλος του τραπεζικού συστήματος μέσω μια άτακτης χρεοκοπίας εντός της ΕΕ η οποία θα επισφραγιστεί μέχρι τις 20 Ιουλίου, οπότε και υπάρχουν λήξεις ομολόγων προς την ΕΚΤ.
Οι πολίτες καλούνται να ψηφίσουν για το μέλλον τους έχοντας συγκεκριμένα δεδομένα στα χέρια τους. Κλειστές τράπεζες και σχεδόν χρεοκοπημένες, αδυναμία πληρωμής μισθών και συντάξεων, σοβαρά προβλήματα στον ελληνικό τουρισμό, χιλιάδες επιχειρήσεις έτοιμες να βάλουν λουκέτο και χιλιάδες εργαζόμενοι στον «αέρα». Η επιλογή του δημοψηφίσματος και το πολωτικό κλίμα που επικράτησε τη σύντομη προεκλογική περίοδο σε συνδυασμό με τις λανθασμένες κινήσεις της κυβέρνησης στις διαπραγματεύσεις, έχουν φέρει τη χώρα σε δραματική κατάσταση. Το πρόβλημα πλέον, εφόσον φτάσαμε στο δημοψήφισμα, είναι η επόμενη ημέρα. Τι θα γίνει στην Ελλάδα με το «ναι» και με το «όχι», ποιες θα είναι οι επιλογές του κ. Τσίπρα και πιο θα είναι το μέλλον της χώρας. Ο διχασμός της ελληνικής κοινωνίας είναι εμφανής και όλοι εκφράζουν την αγωνία για το πώς θα μπορούσε η χώρα να δουλέψει για μια καλύτερη περίοδο. «Ολοι μαζί» είναι το σύνθημα που θα έπρεπε να επικρατεί, ωστόσο, είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για το πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να προχωρήσει ενωμένη στο δρόμο της Ευρώπης, σε μια πορεία που είναι αδιαπραγμάτευτη.
Τα σενάρια της επόμενης ημέρας είναι αρκετά, άλλα δύσκολα και άλλα πολύ άσχημα και θα ξεδιπλωθούν μετά τις 9 το βράδυ όταν θα υπάρχουν ασφαλή συμπεράσματα για το αποτέλεσμα.
Επικράτηση του «όχι»
Σε περίπτωση επικράτησης του «όχι» με μικρή διαφορά η κυβέρνηση θα μπορεί να πανηγυρίζει για την επίτευξη του πολιτικού στόχου της, όμως, θα κληθεί να αντιμετωπίσει το βαθύ διχασμό της ελληνικής κοινωνίας. Αν η νίκη του «όχι» επιτευχθεί με μεγάλα ποσοστά τότε ο Αλ. Τσίπρας θα έχει ισχυρό χαρτί στα χέρια του, όχι όμως προς το εξωτερικό αλλά προς το εσωτερικό και κυρίως προς το κόμμα του. Διότι οι Ευρωπαίοι έχουν ήδη διαμηνύσει ότι ουσιαστικά δεν αλλάζει κάτι με το δημοψήφισμα, αντιθέτως η επιλογή του «όχι» δυσχεραίνει τη θέση της χώρας αφού εκλαμβάνεται ως άρνηση στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας.
Η επιλογή του «όχι» έχει τους εξής δρόμους:
- Η κυβέρνηση θα πάει να διαπραγματευτεί ένα νέο πρόγραμμα με τους δανειστές το οποίο θα περιλαμβάνει πολύ σκληρά μέτρα, κι αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Αλλωστε, ο ίδιος ο κ. Τσίπρας έχει υπογράψει μέτρα άνω των 8 δις ευρώ και μια νέα δανειακή σύμβαση 30 δις ευρώ για την επόμενη διετία. Αν τις επόμενες 10 ημέρες ο πρωθυπουργός επιστρέψει με μια συμφωνία, έστω στα μέτρα της ελληνικής πρότασης, θα έρθει πανηγυρίζοντας στην Ελλάδα έχοντας και το εκλογικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Θα μπορεί να «πουλήσει» το αφήγημα της καλύτερης συμφωνίας από αυτήν που κατέθεσε ο Γιούνκερ και απέρριψαν οι ψηφοφόροι. Σε κάθε περίπτωση θα πρόκειται για πολύ επώδυνο συμβιβασμό που θα πλήξει τον ελληνικό λαό και σταδιακά θα διαρρήξει τις σχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ με το εκλογικό σώμα, ακόμη και εκείνων που ψήφισαν «όχι».
- Το δεύτερο σενάριο κάνει λόγο για την έναρξη μιας καταστροφικής περιόδου για τη χώρα. Αν δανειστές εμμείνουν στη συμφωνία που έχουν καταθέσει ή ζητήσουν επιπλέον μέτρα αφού η οικονομία έχει επιβαρυνθεί, τότε η άτακτη χρεοκοπία είναι προ των πυλών. Ο ELA σταματά, οι τράπεζες καταρρέουν και μπαίνουν στο τραπέζι σενάρια για κούρεμα καταθέσεων καθώς και για άτακτη χρεοκοπία και έξοδο από το ευρώ, σταδιακά και υπό διαρκή στραγγαλισμό της χώρας. Το σενάριο αυτό ενισχύεται και από εκείνους που πιστεύουν ότι υπάρχει εδώ και καιρό στον ΣΥΡΙΖΑ πλάνο έξοδο από την ΕΕ.
- Στην περίπτωση αυτή η κυβέρνηση με την παρούσα μορφή θα πρέπει να πάει και να κλείσει συμφωνία τις επόμενες ώρες προκειμένου να μην καταρρεύσει η χώρα. Το πρόβλημα είναι αν η συμφωνία θα είναι στο πλαίσιο της πρότασης Γιούνκερ ή με χειρότερα μέτρα. Κι αν η κυβέρνηση θα πετύχει να πάρει και τη δέσμευση για το χρέος. Όπως και να έχει, η χώρα δεν μπορεί να περιμένει πολλές ημέρες με κλειστές τράπεζες και με μια οικονομία σε κατάσταση αποσύνθεσης. Το καλό σενάριο είναι μια πράξη αλληλεγγύης από τους δανειστές ώστε να λείψει ο ρεβανσισμός και να επιλεγεί ένας έντιμος συμβιβασμός.
- Το «ναι» θα επιβεβαιώνει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και θα μπορούσε να εκληφθεί ως κίνηση καλής θέλησης ώστε να υπάρξει άμεση ενίσχυση των τραπεζών μέσω του ELA. H EKT δεν θα τραβήξει την πρίζα, τα ενέχυρα δεν θα κουρευτούν και θα δοθεί χρόνος στις διαπραγματεύσεις. Όμως, εδώ υπάρχει ένα μείζον πρόβλημα. Με ποιους θα διαπραγματευτούν οι ξένοι όταν δεν αναγνωρίζουν ουσιαστικά την άλλη πλευρά, κυρίως τον υπουργό Οικονομικών, Γ. Βαρουφάκη; Ο οποίος μάλιστα έχει δηλώσει ότι θα παραιτηθεί; Λογικά το βάρος της διαπραγμάτευσης θα πάρει ο ίδιος ο πρωθυπουργός ο οποίος πρέπει να αναγκαστεί να κάνει μια πολύ επώδυνη συμφωνία όντας ηττημένος στο δημοψήφισμα.
Σε
όλα τα δεδομένα οι πολιτικές εξελίξεις είναι ραγδαίες. Η νίκη του «ναι»
δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε παραίτηση της κυβέρνησης και στην έναρξη
διαδικασίας διερευνητικών εντολών. Η πιθανότητα σχηματισμού κυβέρνησης
εθνικής ενότητας με άλλον πρωθυπουργό είναι μεγάλη, όμως, θα γίνει με
κλειστές τράπεζες και με σοβαρά προβλήματα παντού. Βεβαίως κάτι τέτοιο
θα εξαρτηθεί από τη θέληση της ΕΚΤ να κρατήσει ζωντανή την Ελλάδα μέχρι
να σχηματίσει κυβέρνηση που θα πάει να κλείσει τη συμφωνία. Μια συμφωνία
από μια νέα κυβέρνηση που θα έρθει και θα πρέπει να στηριχθεί και από
τον ΣΥΡΙΖΑ. Μια κυβέρνηση που πιθανότατα δεν θα έχει βραχύ βίο αλλά θα
κληθεί να εφαρμόσει τα σκληρά μέτρα που θα αποφασιστούν. Εκτός κι αν
επιλεγεί η κυβέρνηση ειδικού σκοπού και η χώρα οδηγηθεί σε εκλογές το
φθινόπωρο.
Θα πρόκειται για κυβέρνηση
που θα στηριχθεί και από ΝΔ, Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ και στη θέση του
πρωθυπουργού θα υπάρχει ένα πρόσωπο ευρύτατης πολιτικής αποδοχής που θα
λάβει εντός της επόμενης εβδομάδας ψήφο εμπιστοσύνης.
Υπάρχει
το σενάριο της μη παραίτησης του Τσίπρα ο οποίος ακόμη και στο «ναι» θα
εγγυηθεί ότι θα σεβαστεί τη βούληση του λαού και θα πάει να κλείσει
άμεσα μια συμφωνία την οποία θα περάσει με Πράξη Νομοθετικού
Περιεχομένου. Το βάρος μεταφέρεται στο εσωτερικό ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ και
είναι πιθανή η προσφυγή στις κάλπες αρχές Αυγούστου αλλά τουλάχιστον η
χώρα δεν θα βρίσκεται υπό καθεστώς άτακτης χρεοκοπίας. Η νέα κυβέρνηση
θα κληθεί να περάσει τους δύσκολους εφαρμοστικούς νόμους.
Βεβαίως
υπάρχει και το σενάριο της ψήφισης μιας νέας συμφωνίας και της
προσφυγής στις κάλπες το φθινόπωρο ακόμη και αν επικρατήσει το «όχι».