Στο πλαίσιο των διεθνών εκδηλώσεων, πραγματοποιείται στην Αθήνα διεθνές συνέδριο με θέμα "Τηλεσκόπιο Νετρίνο Πολύ Μεγάλων Διαστάσεων στη Μεσόγειο", στις 13-15 Οκτωβρίου, στο Ίδρυμα Ευγενίδου. To θέμα του συνεδρίου είναι η φυσική και η τεχνολογία των Τηλεσκοπίων Νετρίνο πολύ μεγάλων διαστάσεων. Συμμετέχουν επιστήμονες από όλο τον κόσμο, που θεωρούν ότι η τηλεσκοπία με νετρίνο, αντί για τη γνωστή σε όλους τηλεσκοπία με φωτόνια (οπτική τηλεσκοπία, ραδιοτηλεσκοπία κλπ.), θα ανοίξει ένα νέο παράθυρο στο σύμπαν. Συμμετέχουν επίσης εκπρόσωποι από τις επιχειρήσεις που παράγουν τον εξοπλισμό για τη νέα αυτή τηλεσκοπία. Επειδή τα τηλεσκόπια νετρίνο πολύ μεγάλων διαστάσεων εγκαθίστανται σε μεγάλα υποβρύχια βάθη ή κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής, το συνέδριο προσελκύει επίσης ερευνητές από τις επιστήμες της θάλασσας και ειδικούς σε θέματα υποβρύχιας τεχνολογίας.
Στο συνέδριο θα συζητηθούν οι πρόοδοι στις μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με τη δημιουργία ενός πολύ μεγάλου υποβρύχιου τηλεσκοπίου νετρίνο στη Μεσόγειο (τα τρία projects μεσογειακών τηλεσκοπίων νετρίνο είναι το γαλλικό Antares, το Nemo και το ελληνικό Nestor), ενώ παράλληλα θα συζητηθούν ανάλογα σχέδια για παρόμοια τηλεσκόπια στον Ατλαντικό και τη Λίμνη Βαϊκάλη της Ρωσίας.
Η υποβρύχια γεωγραφία ανοικτά της Πύλου (μεγάλα βάθη πολύ κοντά στην ακτή) προσφέρει ένα μοναδικό χώρο φιλοξενίας του σχεδιαζόμενου πολύ μεγάλου τηλεσκοπίου νετρίνο στη Μεσόγειο (διαστάσεων περίπου ενός κυβικού χιλιομέτρου) και η Ελλάδα διεκδικεί την εγκατάσταση εκεί αυτής της ερευνητικής υποδομής παγκόσμιας εμβέλειας (αναλυτικότερα στη δικτυακή πύλη www.nestor.noa.gr, στο Ινστιτούτο Αστροσωματιδιακής Φυσικής Νέστωρ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, με διευθυντή τον καθηγητή Λεωνίδα Ρεσβάνη).
Εξάλλου, την Τρίτη 13 Οκτωβρίου, επίσης στο Ίδρυμα Ευγενίδου και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Αστροσωματιδιακής Φυσικής, ο καθηγητής Γιώργος Γραμματικάκης θα δώσει διάλεξη με τίτλο: "Νετρίνο: Ένας παράδοξος αγγελιοφόρος του σύμπαντος", στην οποία θα αναφερθεί στις προοπτικές της Τηλεσκοπίας Νετρίνο, η οποία σηματοδοτεί την απαρχή μιας καινούργιας εποχής στην Αστρονομία.
Οι παρευρισκόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τα νετρίνα, τα πιο παράδοξα κοσμικά σωματίδια που υπάρχουν, τα οποία ξεκινούν από τον Ήλιο και τις εσχατιές του Σύμπαντος και φθάνουν στη Γη από όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς τίποτα να τα σταματά, αφού διαπερνούν όσους πλανήτες, άστρα ή νεφελώματα συναντήσουν στον δρόμο τους, διασχίζοντας απέραντες κοσμικές αποστάσεις.
Τα πρώτα πειράματα που ανακάλυψαν την κοσμική ακτινοβολία, ξεκίνησαν πριν ένα αιώνα (1909), από τον φυσικό Τέοντορ Βουλφ, ενώ ακολούθησαν από το 1912 οι έρευνες του Βίκτορ Φραντς Χες (με ένα μπαλόνι που έφτασε σε υψόμετρο 5,2 χλμ. και απέδειξε την ύπαρξη ακτινοβολίας που έρχεται από τον ουρανό), ο οποίος το 1936 βραβεύτηκε με το Νόμπελ για την ανακάλυψη της κοσμικής ακτινοβολίας. Το 1956 οι Φρέντερικ Ράινς και Κλάιντ Κάουαν ανακάλυψαν τα νετρίνα (ο δεύτερος πήρε το Νόμπελ το 1995). Το 1989 ανακαλύφθηκε η πρώτη πηγή κοσμικών ακτινών γάμμα υψηλής ενέργειας.
Η νέα αστροσωματιδιακή φυσική έχει γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη κατά τα τελευταία 30 χρόνια, θέτοντας και προσπαθώντας να απαντήσει θεμελιακά ερωτήματα, όπως τι είναι η σκοτεινή ύλη, ποια είναι η προέλευση των κοσμικών ακτινών, ποια είναι η πραγματική φύση της βαρύτητας κ.α. Σε υπόγεια και υποθαλάσσια εργαστήρια, με ειδικά τηλεσκόπια, αντένες και δορυφόρους, οι αστροσωματιδιακοί φυσικοί και αστρονόμοι χρησιμοποιούν νέες μεθόδους ανίχνευσης κοσμικών σωματιδίων, όπως τα νετρίνα, οι ακτίνες γάμμα κ.α. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι κοσμικές ακτίνες με την ισχυρότερη ενέργεια προέρχονται από τα πιο βίαια φαινόμενα του σύμπαντος, όπως τις εκρήξεις σούπερ-νόβα και τις μαύρες τρύπες.
Η αστροσωματιδιακή φυσική στην Ευρώπη συντονίζεται από την ApPEC (Astroparticle Physics European Coordination - www.appec.org) που ιδρύθηκε το 2001 από έξι ευρωπαϊκούς επιστημονικούς φορείς και από την ASPERA (Astroparticle European Research Area - www.aspera-eu.org) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Μεταξύ άλλων, στο Παρίσι, στη διάρκεια των εορτασμών αυτής της εβδομάδας, το υψηλότερο κτίριο της γαλλικής πρωτεύουσας, ο πύργος του Μονπαρνάς, θα μετατραπεί σε έναν πραγματικό ανιχνευτή κοσμικών ακτινών, ενώ τις νύχτες θα συνδέεται με μια ακτίνα λέιζερ με το παλαιό Αστεροσκοπείο του Παρισιού, σε συγχρονισμό με την ανίχνευση κοσμικής ακτινοβολίας.
