Πώς το Χριστουγεννιάτικο δέντρο βρέθηκε απ' τα δάση στο σαλόνι μας!

Οι ρίζες

Αν και το έλατο είναι, πλέον, κομμάτι του εορτασμού των Χριστουγέννων, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την παγανιστική του προέλευση. Δεν είναι μόνο ένα από τα δέντρα που υπάρχουν σε αφθονία στον κόσμο, αλλά παράλληλα ανήκει και στην οικογένεια των αειθαλών. Και αν για τους επιστήμονες η συγκεκριμένη διαπίστωση είναι κάτι «φυσικό», στα αρχαία χρόνια, όλα τα δέντρα που δεν έχαναν τα φύλλα τους και παρέμεναν πράσινα, θεωρούνταν ευλογημένα από τις παγανιστικές θεότητες και σύμβολα καλής τύχης. Ιδιαίτερα στη Σκανδιναβική μυθολογία, το έλατο αναφέρεται ως το ιερό δέντρο του θεού Θορ. Ο μύθος, θέλει το έλατο να κατάγεται από το Yggdrasil, το γιγαντιαίο δέντρο που κρατάει τον κόσμο και συνδέει τους 9 κόσμους της Σκανδιναβικής μυθολογίας.

Ο μύθος

Το έλατο συνδέεται άμεσα και με τις μυθολογίες όλων των Βορειο-κεντρικών Ευρωπαϊκών φύλων. Οι Κέλτες πίστευαν πως ο Λουγκ, ο θεός Ήλιος, αρρώσταινε κάθε χειμώνα βαριά με αποτέλεσμα να «χάνει» το φως του. Αυτό, εξαιτίας των ημερών διαφορά του θερινού με το χειμερινό ηλιοστάσιο. Μια πεποίθηση που με την σειρά ους υιοθετούσαν και οι Γαλάτες για τον Μπελενός, τον αντίστοιχο θεό Ήλιο. Τα έλατα στη προκειμένη περίπτωση, ήταν η απόδειξη πως ο Λουγκ ήταν αρκετά δυνατός για να αντέξει την αρρώστια του μέχρι το καλοκαίρι, όπου θα έδινε ξανά το φως του στον κόσμο. Και πριν προλάβεις να γελάσεις με τις παραπάνω πεποιθήσεις, σκέψου πως μιλάμε για χώρες που δεν γνώριζαν μεσογειακό κλίμα αλλά αδυσώπητους χειμώνες.

Από το δάσος… στα σπίτια

Ο περισσότερος κόσμος απορεί για την προέλευση του εθίμου. Πώς μπήκε το έλατο μέσα στα σπίτια μας; Η ιστορία αναγνωρίζει ως «νονό» του εθίμου τον Μαρτίνο Λούθηρο. Ήταν εκείνος που έκοψε το έλατο από το δάσος και το έβαλε έξω από τα σπίτια στις πλατείες των χωριών, προτού ο κόσμος αποφασίσει να το βάλει στα σαλόνια του. Λέγεται πως ένα βράδυ που ο Λούθηρος γυρνούσε στο σπίτι του, εντυπωσιάστηκε από τα αστέρια που έφεγγαν πάνω από τα αμέτρητα έλατα. Θέλοντας να φέρει την «ουράνια εικόνα» στη Γη, ο Λούθηρος πρόσθεσε για πρώτη φορά μικρά κεριά πάνω στα έλατα. Το έθιμο των δώρων προέκυψε από τους κατοίκους, οι οποίοι άφηναν μικρά πακέτα με δώρα στα κλαδιά. Όλα αυτά, χωρίς την περίφημη φάτνη στη βάση του δέντρου και με το άνοιγμα των δώρων να πραγματοποιείται τις βραδινές ώρες και όχι νωρίς το πρωί.

Το mainstream έλατο

Ακόμη και αν ήταν ο Λούθηρος που έκανε την αρχή, κανένας από εμάς δεν θα γνώριζε τι εστί Χριστουγεννιάτικο δέντρο, αν δεν υπήρχαν οι Γερμανοί άποικοι στη Αμερική. Ήταν εκείνοι που έφεραν το έθιμο από τη χώρα τους στη Πενσιλβάνια, περίπου το 1830. Ακόμη και αν η βασίλισσα Βικτώρια και ο Γερμανός πρίγκιπας Αλβέρτος «δέχτηκαν» το έθιμο κοντά στο 1846, λίγοι ήταν οι Αμερικάνοι που το έβαλαν στα σαλόνια τους του μέχρι και το… 1940. Αυτό, διότι οι βαθιά Διαμαρτυρόμενοι Χριστιανοί άποικοι, θεωρούσαν το έλατο παγανιστικό κατάλοιπο και αρνιόντουσαν έντονα να το εντάξουν σε μια Χριστιανική εορτή. Ήταν το 1931, στη καρδιά του αμερικανικού Κραχ, που ξεκίνησε ο ετήσιος στολισμός του έλατου στο Rockfeller Center, με τον κόσμο να επιλέγει τα ψηλότερα έλατα για τον πιο εντυπωσιακό στολισμό. Το δέντρο δεν άργησε να μπει και στα σπίτια των Αμερικανών και στη συνέχεια στα σαλόνια των περισσότερων ανθρώπων στον πλανήτη.