Το βάθεμα της οικονομικής κρίσης και η κατάρρευση των κοινωνικών δομών, αλλά και των υπηρεσιών του Δημοσίου επηρεάζει αρνητικά περισσότερο από ποτέ άλλοτε τεράστια κομμάτια του πληθυσμού, ενώ το «αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη» εκφράζεται στο σύνολο των αναφορών των πολιτών, που, αδυνατώντας να αντεπεξέλθουν σε οικονομικά βάρη, στρέφονται στον Συνήγορο του Πολίτη αναζητώντας μία χείρα βοηθείας.
Οι μελαγχολικές αυτές διαπιστώσεις αποτυπώνονται για μία ακόμη φορά στην Ετήσια Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, για το 2012, όπως αυτή παρουσιάστηκε σήμερα από την επικεφαλής της ανεξάρτητης Αρχής Καλλιόπη Σπανού.
«Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να υπάρξει υποχώρηση στο επίπεδο της προστασίας των δικαιωμάτων ούτε να αφήσουμε να μετεξελιχθεί η οικονομική κρίση σε αμφισβήτηση της κοινωνικής συνύπαρξης και του κράτους δικαίου. Δεν δοκιμάζονται μόνον οι πολίτες αλλά και το κράτος ως εγγυητής της συλλογικότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης», τόνισε η κ. Σπανού.
Αναλογικότητα στην κατανομή των βαρών, σεβασμός των δικαιωμάτων χωρίς διακρίσεις, τήρηση των κανόνων με διαφάνεια αλλά και ευελιξία σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων, προκειμένου η Πολιτεία να προσφέρει διέξοδο και να στηρίξει τους πολίτες που δοκιμάζονται, είναι το ζητούμενο στην παρούσα συγκυρία, τόνισε η Συνήγορος του Πολίτη στην ετήσια έκθεσή της, την οποία παρέδωσε νωρίτερα σήμερα, στον πρόεδρο της Βουλής.
Για τρίτη διαδοχική χρονιά στην Έκθεση της ανεξάρτητης Αρχής αναδεικνύονται με απτά παραδείγματα οι επιπτώσεις της κρίσης σε όλο το φάσμα των δικαιωμάτων–ατομικών, κοινωνικών και πολιτικών. Δυσβάστακτες φορολογικές επιβαρύνσεις και καθυστερήσεις συντάξεων και ασφαλιστικών παροχών, αποτελούν θέματα αιχμής. Παράλληλα, εντονότερα γίνονται τα φαινόμενα μισαλλοδοξίας και κοινωνικού αποκλεισμού, η ένταση στα σχολεία ή ο αυξημένος κίνδυνος απολύσεων γυναικών και μάλιστα σε περίοδο που προστατεύονται λόγω μητρότητας.
Σημαντική ήταν η αύξηση -περίπου 10%- των αναφορών που δέχθηκε η Αρχή το 2012, ενώ, αν ληφθεί υπόψη ο αριθμός των προσώπων που ζήτησαν τη βοήθεια του Συνηγόρου (καθώς σε πολλές περιπτώσεις οι αναφορές κατατίθενται από ομάδες πολιτών), η αύξηση αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη.
Η σημαντική αύξηση των αναφορών τον τελευταίο χρόνο δείχνει ότι τα προβλήματα των πολιτών στις συναλλαγές τους με τη δημόσια διοίκηση οξύνονται, τόσο λόγω των αλλαγών στις νομοθετικές ρυθμίσεις των τελευταίων ετών όσο και λόγω των οικονομικών προβλημάτων που έχει δημιουργήσει η δημοσιονομική κρίση από το 2009 και μετά.
Ειδικότερα, τα ζητήματα της κοινωνικής ασφάλισης, της φορολογίας, του οικιστικού περιβάλλοντος, των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας καθώς και των προβλημάτων που σχετίζονται με την είσοδο και την παραμονή μεταναστών αποτελούν διαχρονικά τις πέντε σημαντικότερες ενότητες προβλημάτων για τα οποία προσφεύγουν οι πολίτες στον Συνήγορο και αντιστοιχούν σταδιακά σε όλο και μεγαλύτερο τμήμα του συνόλου των αναφορών (65% το 2012).
Επίσης, κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι τα προβλήματα της κρίσης πλήττουν περισσότερο τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων.
Ασφαλιστικά ταμεία και φόροι
Στα ασφαλιστικά ταμεία εντοπίζεται σταθερά και φέτος το πρόβλημα κακοδιοίκησης και μάλιστα σε ποσοστό 27%. Είναι ενδεικτικό των προβλημάτων που ταλαιπωρούν τους πολίτες ότι τη δεύτερη θέση καταλαμβάνει πλέον το υπουργείο Οικονομικών με 14,80%, καθώς και ότι από τους μεμονωμένους φορείς η ΔΕΗ συγκεντρώνει το 5,75% των προβλημάτων. Κατά τα λοιπά, στα ίδια υψηλά ποσοστά με πέρυσι κυμαίνονται η αυτοδιοίκηση, δηλαδή οι δήμοι και οι περιφέρειες με τις νέες αρμοδιότητές τους, καθώς και οι υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών, με 12,87% και 10,16% αντίστοιχα.
Στους φορείς στους οποίους εμφανίστηκαν προβλήματα κακοδιοίκησης περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, με μικρή αύξηση το υπουργείο Δημόσιας Τάξης (6,57%) ενώ, με μειωμένο ποσοστό (5,38%), οι διευθύνσεις αλλοδαπών και μετανάστευσης των αποκεντρωμένων διοικήσεων.
Επιπλέον, η ανεξάρτητη Αρχή προέβη σε σειρά αυτεπάγγελτων ερευνών σε σωφρονιστικά καταστήματα και σε κέντρα κράτησης αλλοδαπών σε όλη τη χώρα, καθώς και σε αυτεπάγγελτη έρευνα της ενδεχόμενης διάκρισης λόγω φύλου για προσφορά εργασίας στο Διαδίκτυο.
Ο Συνήγορος υπέβαλε 72 επιμέρους νομοθετικές και οργανωτικές προτάσεις προς τη διοίκηση το 2012, από αυτές οι 11 (15,28%) έχουν ήδη γίνει δεκτές, ενώ στις περισσότερες εκκρεμεί η ανταπόκριση της διοίκησης και της πολιτικής της ηγεσίας. Εκκρεμεί επίσης η απάντηση και στις αντίστοιχες προτάσεις της έκθεσης του έτους 2011, από τις οποίες μέχρι στιγμής η διοίκηση έχει δεχθεί το 36% (18 από τις 50 προτάσεις του 2011).
Στατιστικά στοιχεία
Η βασιμότητα των αναφορών επιβεβαιώθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις από τις αναφορές που κρίθηκαν εντός αρμοδιότητας και εξετάσθηκαν κατ’ ουσίαν το 2012.
Συγκεκριμένα, προκύπτει ότι:
- Το 58,73% ήταν βάσιμες, δηλαδή η καταγγελία του πολίτη ήταν δικαιολογημένη και υφίστατο όντως κακοδιοίκηση.
- Το 34,79% ήταν αβάσιμες, δηλαδή η διοίκηση είχε τηρήσει τη νομιμότητα.
- Στο 6,48% η έρευνα διακόπηκε για διαφόρους λόγους.
Οι βάσιμες αναφορές είχαν κατά μεγάλο ποσοστό θετική έκβαση: κατά 10% περισσότερο από πέρυσι ο Συνήγορος έδωσε λύση στο πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο πολίτης. Αναλυτικότερα: Το 81,72% των βάσιμων αναφορών επιλύθηκαν με τη διαμεσολάβηση του Συνηγόρου. Το 1,77% των υποθέσεων επιλύθηκε χωρίς ενέργειες του Συνηγόρου, από την ίδια την υπηρεσία ή ύστερα από παρέμβαση άλλου φορέα. Στο 9,53% των βάσιμων αναφορών η επίλυση στάθηκε αδύνατη για λόγους που οφείλονται σε κενά της νομοθεσίας ή σε οργανωτικές αδυναμίες και δυσλειτουργίες της δημόσιας διοίκησης, είτε πάγιες είτε συνδεδεμένες με τα προβλήματα που επιφέρει η τρέχουσα συγκυρία. Δεν επιλύθηκε, παρά τη διαμεσολάβηση, το πρόβλημα που έθετε το 6,98% των βάσιμων αναφορών.
