Το χαρακτηρίζουν πανδημία. Είναι το
μεγαλύτερο παράδοξο και το πιο δύσκολο να ερμηνευθεί. Η ανεργία, η
δουλειά-λάστιχο, η μαύρη εργασία, όλα αυτά είναι απολύτως κατανοητά κι
εξηγήσιμα σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης και με πολιτικές λιτότητας και
νεοφιλελευθερισμού. Τι είναι αυτό που κάνει 1.200.000 εργαζομένους, που
δεν πληρώνονται από τα αφεντικά τους, να εξακολουθούν να παρέχουν την
εργασία τους κάθε μέρα;
Η απλήρωτη εργασία έχει μετατραπεί
σε νέα κανονικότητα κι είναι ίσως η ουσιωδέστερη α-συνέχεια του κόσμου,
όπως τον ξέραμε επί δεκαετίες: ο εργαζόμενος παρέχει εργατική δύναμη και
σε αντάλλαγμα παίρνει μισθό. Τώρα πια όμως είμαστε αντιμέτωποι μ’ ένα
νέο φαινόμενο, παράδοξο μεν, αλλά μέρος της νέα κανονικότητας εκτάκτου
ανάγκης: την άμισθη σκλαβιά.
Στην Ελλάδα των Μνημονίων μιλάμε
πολύ για την ανάπτυξη, λιγότερο για την ανεργία και καθόλου για την
απλήρωτη εργασία. Εχουμε γίνει η πολιτεία που περιγράφει ο Αζίζ Νεσίν:
«Κατάπιαμε τη γλώσσα μας. Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε. Φτιάξαμε
τον σύλλογο του “σώπα” και μαζευτήκαμε πολλοί, μια πολιτεία ολόκληρη,
μια δύναμη μεγάλη, αλλά μουγκή!». Οχι μόνο πια δεν εξεγειρόμαστε για την
ανεργία, αλλά και θεωρούμε κανονικό το να μην πληρωνόμαστε, όταν
εργαζόμαστε. Το νούμερο είναι εξωπραγματικό:.. ένα εκατομμύριο
(1.000.000) είναι οι απλήρωτοι εργαζόμενοι, σύμφωνα με το υπουργείο
Εργασίας, στους 1.200.000 τούς ανεβάζει το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ.
Τα 2/3 όσων έχουν ακόμα δουλειά στον ιδιωτικό τομέα πληρώνονται με
καθυστέρηση.
Τα αφεντικά έχουν προσχωρήσει μαζικά
στο κίνημα «δεν πληρώνω»: περίπου δύο στις τρεις επιχειρήσεις του
ιδιωτικού τομέα έχουν προχωρήσει σε στάση πληρωμών. Ετσι, ο ένας μήνας
χωρίς αμοιβή δεν θεωρείται πια καν καθυστέρηση, ο μέσος χρόνος
απληρωσιάς είναι οι πέντε μήνες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις τα αφεντικά
μπορεί και να μην πληρώνουν ακόμα και επί δύο χρόνια.
Μια απλή αναζήτηση στο google με τον
όρο «απλήρωτοι εργαζόμενοι» δίνει 396.000 αποτελέσματα σε 0,40
δευτερόλεπτα και μια ατελείωτη λίστα: από τον «Αγγελιοφόρο» μέχρι το
ΙΓΜΕ, από το Μέγαρο Μουσικής μέχρι μεγάλα ξενοδοχεία, από το Πάρκο
Τρίτση μέχρι τους εργαζομένους σε πτηνοτροφεία, από το Ανοιχτό
Πανεπιστήμιο μέχρι το μπακάλικο της γειτονιάς σου.
Μια κατηγορία μόνοι τους
Μια κατηγορία μόνοι τους
«Σύγχρονη δουλεία» χαρακτηρίζει την
απλήρωτη εργασία η νομικός Σοφία Παπαοικονόμου στη μελέτη της «Η
απλήρωτη εργασία στα χρόνια των Μνημονίων και της κρίσης»: «Οι απλήρωτοι
εργαζόμενοι αποτελούν “sui generis” κατηγορία: ενώ αναγκάζονται να
παρέχουν τις υπηρεσίες τους με τους ίδιους ή και σκληρότερους όρους, δεν
απολαμβάνουν το αυτονόητο αντίτιμο της εργασίας τους. Ενώ δεν είναι
τυπικώς άνεργοι, βρίσκονται όμηροι σε επιχειρήσεις και διαβιούν
χειρότερα από τους ανέργους, αφού δεν δικαιούνται ούτε κι αυτό το
γλίσχρο επίδομα ανεργίας.
»Είναι οι σύγχρονοι δούλοι, που
υπομένουν στωικά ως αναγκαία κατάσταση τα έναντι-ψίχουλα, που “βάζουν
πλάτη” για τη “διάσωση” της επιχείρησης, για να μη χαθούν ολότελα οι
θέσεις εργασίας. Κι έτσι “επιχορηγούν” τις επιχειρήσεις, στις οποίες
εργάζονται, με τους “βερεσέ” μισθούς τους. Με τη συνέργεια του κράτους,
μέσω των συνεχών μειώσεων του μισθολογικού και συνταξιοδοτικού κόστους,
των κοινωνικών παροχών και της συστηματικής καθιέρωσης της απλήρωτης
εργασίας, πραγματοποιείται μια γιγαντιαία μεταφορά εισοδήματος από τους
εργαζομένους και τα ασφαλιστικά ταμεία προς τις επιχειρήσεις, σε όφελος
του μεγάλου κεφαλαίου».