Υπό την ιδιότητά μου ως νομικού δέχθηκα δεκάδες ερωτήματα για την νομιμότητα της ετήσιας εκδήλωσης του Σαιτοπολέμου και επειδή δεν έχω κανένα απολύτως πρόβλημα να εκφράσω προσωπικά την αποψή μου για να μην θεωρηθεί ότι «ο σιωπών δοκεί συναινείν» πολλώ μάλλον όταν προσφάτως (σήμερα 30/4/2018) άκουσα από τα ΜΜΕ – τους υπερασπιστές δικηγόρους των κατηγορουμένων – να επικαλούνται την έγκριση της εκδήλωσης από τα αρμόδια «Υπουργεία Οικονομικών και Εσωτερικών», μέχρι ότι υπήρξε «συναίνεση» και της Αστυνομίας να ξεκαθαρίσουμε δύο πράγματα αναφορικά με το «έθιμο» του «πολέμου» της σαίτας όπως τον αποκαλούν και την χρήση της πυρίτιδας από τους σαιτομάχους.
Κατ αρχήν, το έθιμο αποτελούσε τη μοναδική πηγή δικαίου, μόνο στις πρωτόγονες κοινωνίες. Σήμερα, ευτυχώς υπάρχουν οι γραπτοί κανόνες δικαίου που ρυθμίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Αναγνωρίζεται βέβαια το έθιμο «ως πηγή δικαίου», αλλά ομιλούμε για τελείως διαφορετική νομική προσέγγιση. Πηγάζει από την κοινή και παγιωμένη πεποίθηση ότι εκτελείται μια νομική υποχρέωση που απορρέει από τα συναλλακτικά ήθη, εθιμοτυπίες και συνήθειες μέσα από μία σταθερή και ομοιόμορφη επανάληψη μιας ορισμένης συμπεριφοράς εκ μέρους της κοινωνίας.
Για να καθιερωθεί όμως το έθιμο ως άγραφος κανόνας δικαίου, απαιτείται η συνδρομή δύο προϋποθέσεων: τήρηση ορισμένης συμπεριφοράς και πεποίθηση για τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της. Η νομολογία των δικαστηρίων μας δέχεται ότι το έθιμο «δεν δύναται να κατισχύσει του νόμου και των κατ’εξουσιοδότηση αυτού τιθεμένων κανόνων δικαίου». Συνεπώς, απομένει να δούμε αν ο λεγόμενος «σαιτοπόλεμος» ως θέαμα κινείται εντός των πλαισίων της νομιμότητας, ιδίως όταν τα τελευταία χρόνια, γινόμαστε μάρτυρες ενός ιδιότυπου «φόρου αίματος» από τα ομολογουμένως εντυπωσιακά μεν, επικίνδυνα δε, παραδοσιακά τοπικά έθιμα, όπως ο ρουκετοπόλεμος της Χίου, ο σαϊτοπόλεμος της Καλαμάτας, ακόμα και το «πατροπαράδοτο» έθιμο της χρήσης αυτοσχέδιων πυροτεχνημάτων κατά την Ανάσταση και την Κυριακή του Πάσχα. Φέτος, ο μέχρι τώρα τραγικός απολογισμός των «αιματηρών εθίμων» για το Πάσχα, είναι ένας συμπολίτης μας νεκρός εν ώρα καθήκοντος, ένα κοριτσάκι που χαροπαλεύει από μπαλωθιές και δύο αγόρια που κινδυνεύουν να χάσουν τα δάχτυλά τους.
Για όλα αυτά δεν μπορεί να μην ευθύνεται κανείς είτε είναι δημόσιος φορέας είτε φυσικό πρόσωπο.
Οι απαντήσεις είναι αυτονόητες:
Είναι ή όχι παράνομη η κατοχή και χρήση πυρίτιδας ακόμα και αν είναι ελαφράς ισχύος; Αν όχι γιατί εκδίδονται απαγορευτικές διατάξεις από την πολιτεία;
Είναι η όχι παράνομη η χρηματοδότηση από δημοτικό η κρατικό φορέα για την αγορά, κατοχή και χρήση της πυρίτιδας; (σημ. δεν ενδιαφέρει αν εγκρίθηκε ή όχι το κονδύλι από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς των ΟΤΑ. Αυτό είναι διαφορετικό θέμα).
Υπάρχει ή όχι ευθύνη, όταν γίνεται χρήση της παραπάνω ύλης σε ανοικτό δημόσιο χώρο, χωρίς την λήψη αυξημένων μέτρων ασφαλείας και παρουσία ιατρού και ασθενοφόρου, παρουσία μικρών παιδιών ωσάν να πρόκειται να παρακολουθήσουν αθλητική εκδήλωση ή κουκλοθέατρο;
Υπάρχει ή όχι ευθύνη της πολιτείας (βλέπε Αστυνομία ή Εισαγγελική Αρχή) εάν «συνήνεσαν», όπως αναφέρουν οι συνήγοροι υπεράσπισης. Αναμένουμε απάντηση της Ελληνικής Αστυνομίας για την δήλωση αυτή.
Υπάρχει ή όχι ευθύνη, ακόμα και του ιδιωτικού φορέα (π.χ. σωματείου) εάν τραυματισθεί χρήστης της πυρίτιδας (Σαιτολόγος) ακόμα και σε κλειστό φυλασσόμενο χώρο;
Μπορούμε να μιλάμε για ηθική διαπαιδαγώγηση των γονέων απέναντι στα παιδιά τους όταν μιλούν με υπερηφάνεια και κομπασμό για την ένταση της έκρηξης ή το «θέαμα» από την λάμψη;
Γνωρίζω πως με την καταγραφή της πραγματικότητας δεν θα πείσω αρκετούς από τους υπέρμαχους της διατήρησης αυτού του είδους των εκδηλώσεων γιατί θα προβάλλουν την ιστορική διατήρηση του «εθίμου», τον τουριστικό του χαρακτήρα και το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και αυτενέργειας των μπουλουκιών και Σαιτολόγων.
Δεν θα διαφωνήσω, και θα σεβαστώ απόλυτα την άποψη των Σαιτολόγων όπως έχει καταγραφεί στα ΜΜΕ ότι δηλαδή, «αποτελεί αυθορμητο έθιμο και αγάπη που στηρίζεται στην αυτενέργεια των μπουλουκιών, και στην πρωτοβουλία ατόμων που διαιωνίζουν το έθιμο, μη τυποποιουμενη με χορηγούς και διαφημίσεις» (κ. Μ. Κουφόγιαννης, καπετάνιος μπουλουκιού Μεσσήνης) ή «ότι συμβολίζει την ιστορία το θάρρος και την ελευθερία και απεικονίζει την ταυτότητα του τόπου μας» (κ. Σουρέας πρόεδρος Σαιτολόγων) αρκεί, αργότερα, στις δικαστικές αίθουσες, όταν πιθανόν εκδικάζεται κάποια αγωγή αποζημίωσης λόγω ψυχικής οδύνης των συγγενών των θυμάτων, να υπάρξει ανάλογη αυθόρμητη αναγνώριση της αμελούς έστω αδικοπρακτικής συμπεριφοράς των υπευθύνων και οι κρατικοί, δημοτικοί ή φυσικοί υπεύθυνοι αυτής, να αναγνωρίσουν με παρρησία το λάθος τους ως ένδειξη σεβασμού στην μνήμη του. Ας ελπίσουμε η νέα δημοτική αρχή που θα προκύψει να επανεξετάσει από το μηδέν το θέμα αυτό για να μην πληρώσουμε άλλο φόρο αίματος.
* Χρήστος Αρχοντής
Δικηγόρος
Αποψηφιος δημοτικός σύμβουλος Καλαμάτας
με τον Συνδυασμό του Βασίλη τζαμουράνη
