Mένουμε Σπίτι: 8 συμβουλές για να πλοηγούνται τα παιδιά με ασφάλεια στο διαδίκτυο

Η παγκόσμια εξάπλωση του κορωνοϊού (COVID-19) σηματοδότησε την έναρξη της εξ αποστάσεως εργασίας για τους περισσότερους από εμάς. Kάτι που ίσως αποδεικνύει ότι ήρθε η ώρα οι CEO να αντιληφθούν τη σημασία της κυβερνοασφάλειας (cyber security) και να βοηθήσουν τις εταιρείες και τους εργαζόμενους να αντιμετωπίσουν και να εξοικειωθούν με αυτήν την αλλαγή όχι μόνο τώρα αλλά και μακροπρόθεσμα.

Η πανδημία του κορονοϊού εκτός της εργασίας, έχει αλλάξει πολύ και άλλους τομείς της ζωής μας και ένας από αυτούς τους τομείς είναι η εκπαίδευση των νέων μας. Εκτός από τις ευκαιρίες που προσφέρει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση (eLearning,) υπάρχουν και σοβαροί κίνδυνοι που προκύπτουν από τη συχνότερη χρήση του διαδικτύου από τους νέους, όπως ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός, η έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο και η αποπλάνηση από τα online αρπακτικά.

Παρακάτω ακολουθεί μία λίστα με 8 συμβουλές οι οποίες θα βοηθήσουν τους γονείς να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους του Διαδικτύου αυτές τις ημέρες που όλοι μας #μένουμεσπιτι:

1. Ενεργοποιήστε τις λειτουργίες ασφάλειας του YouTube

Τα παιδιά και οι έφηβοι καταναλώνουν μεγάλο όγκο περιεχόμενου παρακολουθώντας βίντεο στο YouTube. Παρόλο που υπάρχουν εκπαιδευτικά και ψυχαγωγικά βίντεο στην πλατφόρμα, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι όλα φιλικά προς την οικογένεια. Αν κατευθυνθείτε στις ρυθμίσεις του λογαριασμού των παιδιών σας στο YouTube, μπορείτε να ενεργοποιήσετε την επιλογή "Περιορισμένη λειτουργία", η οποία αποκρύπτει τα βίντεο που έχουν επισημανθεί ως ακατάλληλα. Eπιπλέον, αξίζει να αναφερθεί πως το YouTube Kids είναι πλέον διαθέσιμο και στην Ελλάδα. Πρόκειται για μία εφαρμογή που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 3-12 ετών και δημιουργήθηκε από το YouTube με σκοπό να επιτρέπει στα παιδιά να εξερευνούν εύκολα και διασκεδαστικά αλλά με περισσότερη ασφάλεια καθώς το περιβάλλον είναι ελεγχόμενο. Το υλικό του παρέχεται στη συγκεκριμένη πλατφόρμα είναι αποκλειστικά και μόνο για παρακολούθηση: τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να ανεβάσουν βίντεο ή να σχολιάσουν, μπορούν μόνο να βλέπουν. Στο υλικό συμπεριλαμβάνονται προτάσεις που έχει καταθέσει το CSI INSTITUTE.

2. Ελέγξτε τις ρυθμίσεις απορρήτου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Αν τα παιδιά σας ανοίξουν για πρώτη φορά λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βοηθήστε τα να αλλάξουν τις ρυθμίσεις απορρήτου στους λογαριασμούς τους, ώστε μόνο οι φίλοι και η οικογένεια να μπορούν να δουν τι δημοσιεύουν. Εάν τα παιδιά σας έχουν ήδη λογαριασμούς στα social media ενημερώστε τα για τη σημασία του ηλεκτρονικού απορρήτου και βοηθήστε τα να ελέγξουν και να αλλάξουν τις ρυθμίσεις απορρήτου τους. Βεβαιωθείτε ότι οι ρυθμίσεις έχουν οριστεί ως 'ιδιωτικές' καθώς κατά την εγγραφή των παιδιών σας σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως στο Tik Tok, τα προφίλ χρηστών καθίστανται "δημόσια"από προεπιλογή (by default). Aυτό σημαίνει ότι ο καθένας μπορεί να βλέπει βίντεο που αποστέλλουν τα παιδιά σας, να στέλνει άμεσα μηνύματα σε αυτά και να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες τοποθεσίας τους.

3. Εγκαταστήστε λογισμικό προστασίας από ιούς

Τα παιδιά σας είναι εξίσου πιθανό να πατήσουν κλικ σε κακόβουλα links. Μερικές φορές είναι πιο επιρρεπή επειδή δεν έχουν μάθει ακόμα να διακρίνουν τι είναι ύποπτο και τι δεν είναι. Ως γονέας, μπορείτε να ενισχύσετε την ασφάλεια του παιδιού σας στο διαδίκτυο, αγοράζοντας και εγκαθιστώντας λογισμικό προστασίας από ιούς στους υπολογιστές της οικογένειάς σας και στις φορητές συσκευές των παιδιών σας. Πολλοί χρήστες προτιμούν να εγκαθιστούν δωρεάν λογισμικά antivirus διότι οι τιμές των επί πληρωμή antivirus λογισμικών είναι ανεβασμένες. Σε αυτή την περίπτωση αναλογιστείτε: Γνωρίζετε κανέναν φρουρό που να φυλάει το σπίτι σας δωρεάν;

4. Δημιουργήστε στον υπολογιστή σας λογαριασμό χρήστη για το παιδί σας

Εάν τα παιδιά σας χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ή το tablet σας, θα ήταν ιδιαίτερα βοηθητικό να δημιουργήσετε έναν ξεχωριστό λογαριασμό χρήστη για το παιδί σας. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά σας μπορούν να προσαρμόσουν τη δική τους επιφάνεια εργασίας και να αποθηκεύσουν τα δικά τους αρχεία, αλλά θα μπορείτε να είστε σε θέση να ορίσετε διαφορετικές ρυθμίσεις απορρήτου για εκείνα. Στο tablet σας, μπορείτε να περιορίσετε τις εφαρμογές που ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν τα παιδιά σας από το λογαριασμό τους. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να διατηρήσετε ασφαλή τα προσωπικά σας αρχεία ή τα αρχεία της εργασίας σας.

5. Ασφαλίστε τα συστήματα παιχνιδιών

Όταν κάνουμε λόγο για γονικούς ελέγχους και την ασφάλεια στο διαδίκτυο, μην ξεχνάτε ότι οι υπολογιστές, τα τηλέφωνα και τα tablet σας δεν είναι οι μόνες συσκευές που μπορούν να συνδεθούν στο Internet. Τα παιδιά σας μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις κονσόλες παιχνιδιών τους για να περιηγηθούν στο διαδίκτυο και να κάνουν αγορές. Σχεδόν όλες οι συσκευές διαθέτουν επιλογές ασφάλειας για παιδιά, οι οποίες περιορίζουν τις επιλογές περιήγησης και αγοράς.

6. Κλειδώστε τις εφαρμογές σας

Το κλείδωμα των εφαρμογών σας μπορεί να είναι χρήσιμο είτε γιατί θέλετε να κρατήσετε τα προσωπικά σας δεδομένα μακριά από τα χέρια των παιδιών σας είτε γιατί θέλετε να εμποδίσετε ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά να πατήσουν κλικ σε συγκεκριμένες εφαρμογές. Στις συσκευές Android, μπορείτε να ρυθμίσετε την "σύνδεση οθόνης" (screen pinning), την οποία μπορείτε να βρείτε κάτω από τις ρυθμίσεις ασφαλείας. Αυτό σας επιτρέπει να δημιουργήσετε ένα PIN που απαιτείται για το παιδί σας να βγει από μια εφαρμογή. Για τις συσκευές Apple, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την "καθοδηγούμενη πρόσβαση" (guided access ) που βρίσκεται στις γενικές σας ρυθμίσεις κάτω από την προσβασιμότητα.

7. Περιορίστε τον χρόνο που περνούν online

Όταν θέλετε να εμποδίσετε τα παιδιά σας από το να καταναλώσουν πολύ χρόνο online, υπάρχουν εφαρμογές που μπορούν να σας βοηθήσουν σε αυτό. Εφαρμογές όπως το ScreenTime, που είναι διαθέσιμες σε συσκευές Apple, Android, σας επιτρέπουν να ορίσετε όρια για το πότε το παιδί σας μπορεί να έχει πρόσβαση στο Internet. Θα μπορείτε να αποκλείσετε ορισμένες εφαρμογές ή τη χρήση συσκευών κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων ωρών, όπως όταν το παιδί σας πρέπει να πάει για ύπνο. Η εφαρμογή σάς επιτρέπει επίσης να παρακολουθείτε απομακρυσμένα τη συσκευή και το ιστορικό του παιδιού σας. Σε κάθε περίπτωση όμως η παρακολούθηση των παιδιών δεν είναι μία συμπεριφορά που οι γονείς πρέπει να υιοθετούν καθώς μέσω αυτής δημιουργείται τεράστιο έλλειμμα εμπιστοσύνης στις σχέσεις γονέα- παιδιού. Η καλύτερη λύση για τον περιορισμό του χρόνου που περνούν τα παιδιά σας online είναι μία ειλικρινής συζήτηση μαζί τους για τη σημασία των υγιών ορίων σε όλους τους τομείς της ζωής μας.

8. Προσοχή στα chatrooms

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι χώροι συνομιλίας (chat rooms) μπορούν να είναι ασφαλείς και εκπαιδευτικοί. Υπάρχουν κάποιες παιδικές πλατφόρμες που επιτρέπουν στα παιδιά σας να συνομιλήσουν με άλλα παιδιά στο διαδίκτυο. Εξετάστε και ελέγξτε αυτούς τους χώρους συνομιλίας πριν επιτρέψετε στα παιδιά σας να τους χρησιμοποιήσουν. Εξηγήστε στα παιδιά σας ότι οι περισσότεροι κακοποιοί χρησιμοποιούν τα chat rooms για να τα προσεγγίσουν και να τα εξαπατήσουν γι’ αυτό και είναι σημαντικό να μάθουν ότι δεν μιλάμε ποτέ με αγνώστους στο διαδίκτυο και δεν ανοίγουμε ποτέ μηνύματα ή αρχεία ή ιστοσυνδέσμους που λαμβάνουμε από αγνώστους.

Γράφει η Καλλιόπη Ιωάννου, * 
Διευθύντρια Διεθνούς Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας (CSI Ιnstitute)- Κλινική Εγκληματολόγος - Σύμβουλος Οικογένειας και Υποστήριξης Θυμάτων Υποψήφια διδάκτωρ Εγκληματολογιας στο πανεπιστήμιο του Essex